Toplumun modern yolculuğu içerisinde sürekli form değiştiren ancak bir şekilde önemini birey yönünden her daim koruyan aile kavramı, Birleşmiş Milletler’in kabul ettiği özel Dünya günleri kapsamında her 15 Mayıs tarihinde “Dünya Aile Günü ve Güçsüzler, Yaşlılar ve Korunmaya Muhtaç Çocuklar Günü” ismiyle hem kutlanıyor hem de üzerine düşünme ve gelişim açısından bir fırsat sunuyor. Toplumda en küçük yapısal birim anlamına gelen aile, insanların üreme, çoğalma ve sosyalleşme sürecinde her daim var olan bir kurum. Ailenin insan hayatında tüm açılardan değeri ve ağırlığı çok önemli. Uluslararası Aile Günü vesilesiyle bu önemli kurumun yani ailenin ne olduğuna ve Aile Günü’ne yakında bakarken tarihsel gelişiminin önemli notlarını da gözden geçirelim.

Uluslararası Aile Günü Ne Zaman İlan Edildi?

20 Eylül 1993 tarihinde Birleşmiş Milletler tarafından kabul edilen Uluslararası Aile Günü, 15 Mayıs’a tarihlenmiş ve kabulün 1 yıl sonrası olan 1994 yılından beri her yıl 15 Mayıs tarihinde BM üye ülkelerinde kutlanmaya başlamıştır. BM, Aile günü kutlamasının yalnızca üye ülkelerde değil tüm dünyada yaygınlaşmasını hedeflemiştir. Bunun sebebi ise yalnızca insanların tek tek aileye verilen önem yönünden farkındalıklarının yüksek olmasını sağlamak değil devletlerin ve her türlü toplumsal otoritenin insan haklarına saygısını yükseltme yönünden aile vurgusunu öne çıkarmaktır. Buradan hareketle BM’nin hedefi, aile kavramının hem kapsayıcı hem de korunması gereken bir yapı taşı olarak ele alınması olarak düşünülebilir. Uluslararası Aile günü kutlamasının ilk yapıldığı yıl olan 1994 yılı, aynı zamanda Uluslararası Aile yılı olarak kabul edilmiştir. O yılda bu kutlamanın da vesilesiyle bir aile tanımı yapılmıştır. Buna göre; “Aile: değişen bir dünyada kaynaklar ve sorumluluklar” teması belirlenmiş ve Aile için; Toplumun kalbindeki en küçük demokrasi birimi tanımı yapılmıştır. Yazının girişinde yer verdiğimiz toplumun en küçük birimi olan aile kurumu ifadesinde BM özellikle demokrasi vurgusu yapmıştır. Bu da toplumda demokrasinin varlığı ancak ailede demokrasinin olmasıyla mümkün olduğuna işaret etmiştir. Bireyin hayata ilk başladığı ve karakter kodlarını şekillendiren en temel eğitimini aldığı ailesindeki ortam ve durum hayatının ileri yetişkinlik dönemine kadar birinci derecede etkilidir. Birleşmiş Milletler, devam eden yıllarda da her Aile günü kutlamasında o yıla özel bir tema belirlemiştir. Aile Günü için özel olan durum ise BM’nin tüm yıl için belirlemiş olduğu genel temalarla aile arasında bir ilişki kurarak Uluslararası Aile Günü’ne izdüşüm almaya çalışmasıdır. Örneğin 1995 yılını Hoşgörü Yılı olarak belirleyen BM, Aile Günü temasını da “Hoşgörü Ailede Başlar” şeklinde ilan etmiştir. Ailenin salt kutsal ve yüksek değer atfedilen bir kavram bir üst otorite olmasından çok, birey için toplumsal hayattaki belirleyiciliğinden ötürü işlevselliğini ön plana çıkarılması hedeflenmiştir. Tam da bu iç nedenle önemi ortaya konan ailenin dışarıdan bakıldığında da halk -  ulus – devlet bağlamında ailenin sorunlarının tespiti ve bu sorunlarla mücadele edilmesi vizyonu ortaya konmuştur.

BM Aile Günü Temaları

Birleşmiş Milletler, Uluslararası Aile günü ile ilgili 22-23 Mayıs 1995 tarihinde Viyana’da yaptığı toplantılarla yukarıdaki vizyon ve hedeflere uygun her yıl için temalar belirleyerek uluslararası farkındalığı artırmayı amaçlamıştır. Buna göre 1996 yılından 2002 yılına kadar belirlenen temalar şu şekilde olmuştur: 1996: Fakir, Evsiz Aileler 1997: Ailelerin Eşitlik ve Adalet İlkeleri ile Oluşturulması 1998: İnsan Hakları Eğitiminin Kaynağı Aile 1999: Tüm Yaşlardaki Aileler 2000: Aileler, Kalkınma ve Sosyal Gelişme Birimleri 2001: Aileler ve Gönüllüler ile Toplumsal Dayanışmanın Tesisi 2002: Aileler ve Yaşlılıkta Fırsatlar ve Engeller 2004 yılı ise Uluslararası gününün ilan edilmesinin 10. Yılı olması nedeniyle özel bir öneme sahip olmuş, Aile günü hakkında daha önce yapılan çalışmalar ve elde edilen birikimler değerlendirilmiş, üye ülkelerle bu çalışmalar paylaşılırken aynı zamanda bu doğrultuda kendilerinin de gelişme sağlaması yönünde tavsiyelerde bulunulmuştur. Uluslararası Aile günü 2019 teması ise Aile ve İklim Eylemi olarak belirlenmiş, Sürdürülebilir Kalkınma Programı’nın 13. Hedefi olan iklim eylemine odaklanılması öngörülmüştür.  Peki, bu neyi ifade ediyor? Daha önceki BM Dünya Günleri yazılarımızda da değindiğimiz gibi Birleşmiş Milletler, şu anda ana gündemine sürdürülebilir kalkınmayı almış bulunuyor. Bu konuyu insanlığın geleceği meselesi olarak ele alan BM, dünya günleri faaliyet ve temalarında da bu gündem ile dünya günü arasında bir iz düşüm alarak sürdürülebilir kalkınma programını topyekün devam ettirmeyi amaçlıyor. Ailenin sürdürülebilir kalkınmanın iklim hedefine odaklı bir bağlantısını kurmak ise en temel kurum olan ailenin iklim sorunlarından en fazla ve ilk etkilenen değer olması ifade edilirken diğer yandan da ailenin bu konudaki farkındalığını artırarak hedefe katkıda bulunması amaçlanmaktadır.

Ailenin Değeri ve Bireyin Yolculuğu

Aile, herkes için başka bir manevi değer taşır. Herkesin ailesi özeldir ve kıymetlidir. Bir insanın ailesi kimlerden oluşur sorusuna ise iki yanıt vardır. Bir tanesi içine doğduğu aile, diğeri ise kendi kurduğu aile. Öncelikle ailenin genel kelime anlamı tanımlarından birine yer verelim devamında bu yaklaşımlara bakalım. Aile; “Evlilik ve kan bağına dayanan, karı, koca, çocuklar, kardeşler arasındaki ilişkilerin oluşturduğu toplum birimi” olarak ifade edilebilir. Bu ifadenin başında yer alan evlilik ve kan bağı kelimelerini, belirttiğimiz iki türlü durum olarak düşünebiliriz. Bireyin içine doğduğu yer, ilk ve değişmez ailesidir. Annesi, babası ve varsa kardeşlerinden kan bağı ve birlikte yaşamaya dayanan ilişkisi, anne ve babasının da içine doğduğu değişmez aileleri ile genişleyerek büyük aile ve sülale boyutunda değer kazanır. Bireyin, anne ve babası ayrılsa bile ilk ve değişmez ailesi yine aynı kalır. Bu anlamda iki kişinin birlikteliğinden olan çocuk, ailenin kurulması yönünden büyük öneme sahiptir. Diğer yandan bireyin ilk ailesinden çıkıp yetişkin bir birey olarak kurduğu yeni ailesi de söz konusudur. İşte bu ailenin ilk ailesi ile arasında kurulacak bağ ve ikinci ailenin değişmez konumlar alması da yine yukarıda belirttiğimiz gibi çocuk ile daha mümkün olmaktadır. Her iki durumda da ailenin merkezinde yer alan çocuğun, toplumsal ilerleme ve doğa ile uyum yönünden en önemli unsur olduğu düşünülürse BM’nin Uluslararası Aile Günü için yaptığı çalışmaların değeri de daha iyi anlaşılıyor. Bir insanın karakterinin temelinin 3-4 yaşlarına kadar şekillendiği gerçeği ile ailenin hem iç işleyişi hem de bunun sağlanması için ailelerin maddi ve manevi temel konforlarının sağlanması, insanlığın geleceği açısından büyük önem taşıyor. Bu yıl 16.’sının yaşandığı Dünya Aile Günü ve Güçsüzler, Yaşlılar ve Korunmaya Muhtaç Çocuklar Günü kutlu olsun.