Antiocheia Ad Cragum / Klikya Uygarlığı / Antalya-Gazipaşa

Antiocheia Ad Cragum Antik Kenti, Antalya’nın Gazipaşa İlçesi’nin 18 km doğusunda Güney Köyü sınırları içinde yer almaktadır. Kentin Alanya’ya uzaklığı 60 km’dir.  Kent ismini M.S. 1. Yüzyılda yaşamış olan Kommegene Kralı IV. Antiochos’dan almıştır. Antik çağda “dağlık Kilikya” olarak bilinen bölgede yer alan kente ait kalıntılar denize doğru dik inen üç tepe üzerine yayılmıştır. “Kommagene (Adıyaman), erken Hellenistik Dönem’de Seleukos (Syria) Krallığı’nın sınırları içindeydi ve Seleukos krallarınca tayin edilen valiler tarafından yönetiliyordu. Bu valilerden sonuncusu olan Ptolemaios, İ.Ö. 162 (ya da 163) yılında Kommagene’de isyan etti. Kendisini “kral” ilan ederek Kommagene Krallığı’nı kurdu. Böylece Kommagene, zor siyasi koşulların yaşandığı Hellenistik Dönem’in sonraki yıllarında (takriben 135 yıl) bağımsız ya da bağımlı bir krallık olarak siyasal varlığını korumaya çalıştı.”[1]

IV. Antiokhos Epiphaēs Seleukos İmparatorluğu'nun Kralı

IV. Antiokhos Epiphanēs (M.Ö. 215-164) Seleukos İmparatorluğu'nun M.Ö. 175-164 döneminde kralıydı. Ölene kadar krallığı devam etti. Asıl adı Mithradatēs (Mithridatēs isminin bir versiyonu) olan Antiokhos Epiphanēs, III. Antiokhos'un oğullarından birisiydi. Tahta geçtikten sonra Antiokhos ismini benimseyen IV. Antiokhos'un zamanında yaşanan en önemli olaylardan birisi, Mısır’ı ele geçirmiş fakat fetih edememişti. Bu teşebbüs, Ptolemaioslarla Seleukosların arasında bir çatışma sürecini doğurdu. IV. Antiokhos Epiphanēs döneminde yaşanan bir diğer önemli olay ise İsrailoğulları tarafından başlatılan ‘Makkabi Ayaklanması’dır.[2] Bu ayaklanmanın temel sebebi, IV. Antiokhos'un, Makkabileri zorla inançlarını terk edip onun inançlarına uymaya ve her bakımdan onu efendileri olarak kabul etmeye zorlamasıdır.

Antiokhos Kendini Tanrısallaştırınca Halk Onu “Kaçık Adam” Lakabıyla Andı

“IV. Antiokhos'dan önce hiçbir Seleukos kralı kendisini tanrılaştırmaya teşebbüs etmemişti. İlk defa IV. Antiokhos'un kendisini tanrılaştırmasının en bilinen kanıtı, zamanında basılan sikkelerin üzerine kendisi hakkında "Tanrı'nın tecellisi" yazdırmasıdır (Yunanca, Θεὸς Ἐπιφανής). O, Mısır'ı muharebede mağlup ettikten sonra kendisine Nikēphoros (Νικηφόρος), yani "muzaffer" unvanı verildi. Ben merkezci tutumu ve kaprisleri yüzünden, kendi dönemindeki kimileri tarafından, ismi üzerinde yapılan bir harf oyunuyla kendisine Epimanēs (Kaçık Adam) lâkabı takıldı.”[3]-[4]-[5]

Antiocheia Ad Cragum Antik Kenti ve Seleukoslular

Hellenistik Dönem’de Seleukoslular olarak krallığın içinde, onların valilerince atanan Kommegenelilerin bugünkü Antalya Gazipaşa İlçesi’nin 180 km doğusunda, 10 km uzunluğu, 7 km derinliğindeki Gazipaşa Ovası üzerinde Akdeniz kıyısına daha önce kurulmuş olan “Seleneus-Selene” antik kentini kurduğu üzerine hali hazırda bir bilgi olsa da, yine Asur metinlerinde de “Selenge- Selene - Sallune” [6]  Selinus adının aslının Orta Asya’da Baykal gölüne dökülen Selenge Irmağından aldığı, dilimize Çince’den gelen “su” sözcüğünün daha sonra Türkçe’de yer aldığı da kaynaklar arasındadır. Tabii ki Akdeniz kıyılarında Roma ve Bizans dönemlerinden çok önce, Anadolu’nun yerli halklarından olan Luvilerin varlığı ve kökenleri yine Orta Asya halklarına bağlandığı için, antik kentlerle ilgili derinlemesine araştırmalar yapılmadığından, bir takım tahminler gerçekleri ortaya çıkartmakta aciz kalmaktadır. Seleuneus’a çok yakın olan ve Alanya’nın 33 km doğusunda yer alan Yeşilöz Köyü’nün Akdeniz’e olan kıyısında IV. Antiovhos’un kızı İotepe’ye ait küçük bir liman kenti bulunmaktadır. İ.Ö. 5.yy.da yaşayan Yunanlı tarihçi Heraklı (Hierocles), Roma ve Bizans dönemi şehir ve limanlarından olan İotepe için kenti İsauria[7] kentleri arasında yazmıştır. Antik adı Ayzutap olan kent bugün Aydap olarak bilinmektedir.

Antiocheia Ad Cragum Antik Kenti Komegene Kralı IV. Antiochos'un Adını Taşımaktadır

Burada da anlaşılacağı üzere gerek Kommegene Kralı IV. Antiochos’un adını taşıyan Antiocheia Ad Cragum Antik Kenti ile Gazipaşa’nın eski bir yerleşim yeri olan Seleneus isimleri, “Kommagene (Adıyaman), erken Hellenistik Dönem’de Seleukos (Syria) Krallığı’na ait isimlerin benzerlik göstermesi, tüm bunların üstüne IV. Antiochos’un kızının adına kurulan İotepe (Ayzudağ-Aydap) isimleri bir tesadüf değildir. Yeniden Antiocheia Ad Cragum Antik Kenti’ne dönecek olursak, Roma ve Bizans Dönemlerinde yerleşim görmüş denize doğru dik inen üç tepe üzerine yayılmış olan kentin birinci bölümünde sütunlu cadde, agora, hamam, zafer takı ve kilise kalıntıları, ikinci bölümünde Kilikya bölgesine özgün mezar yapılarının bulunduğu nekrapol, üçüncü bölümde ise denize uzanan sarp kayalar üzerinde yer alan Orta Çağ’a ait kale kalıntıları mevcuttur. Kentin kuzeyinde mimari kalıntıları görülebilen bir tapınak yer almaktadır. Kent merkezinde Triconchos adı verilen üç duvarı apsis şeklinde, dini işlevi olduğu sanılan bir yapı mevcuttur. Ücretsiz olarak görülebilen antik kenti gezmek iki saatinizi alabilir.

Antiocheia Ad Cragum Antik Kenti'ni Korsanlar da Yağmalamıştır

Roma'nın son dönemlerindeki askeri-politik liderlerinden Pompeius Magnus tarafından korsanların bir zamanlar yağmaladığı Antiocheia ad Cragum Antik Kenti’ni bu tehditten kurtarmayı başardı. ABD Nebraska Üniversitesi'nden Prof. Dr. Michael Hoff'un başkanlığında yürütülen kazılar kenti önemli ölçüde ayağa kaldırıldı. Çıkartılan mozaikler, bir takım heykeller, 2500 yıllık gemi çapaları, Medusa başı bölgenin tarihine ışık tutacak nitelikte olmakla birlikte, oldukça büyük bir merak konusu olan kentin bölge turizmine büyük katkı sağlayacağı ve Akdeniz Bölgesi’nin bilim dünyası açısından da turizme katacağı katma değer yadsınamayacak kadar büyük değer taşımaktadır. Silvan Güneş Biyografi Yazarı   Kaynak & Alıntı & Resimler

*  Madeni para: http://www.wikizero.biz/index.php?q=aHR0cHM6Ly90ci53aWtpcGVkaWEub3JnL3dpa2kvRG9zeWE6QW50aW9jaHVzSVZFcGlwaGFuZXMuanBnhttp://arkeofili.com/antalyadaki-antik-tuvalette-acik-sahneli-mozaikler-bulundu/ [1] ÖZCAN TAŞDÖNER Kevser, Hellenistik Dönemin Küçük Bir Krallığı: Kommagene, < http://www.johschool.com/Makaleler/872801618_6.%20kevser%20ta%C5%9Fd%C3%B6ner.pdf>, 29.05.2019, s 23:50 [2] Not: Bu vakânın İsrailoğullarının bakış açısından bir hikâyesi, Makkabiler kitaplarında anlatılmaktadır. [3] Encyclopædia Britannica Online: Antiochus IV Epiphanes [4] Polybius 26.10 [5]http://www.wikizero.biz/index.php?q=aHR0cHM6Ly90ci53aWtpcGVkaWEub3JnL3dpa2kvSVYuX0FudGlva2hvc19FcGlwaGFuxJNz [6] https://docplayer.biz.tr/146602-Gazipasa-gazipasa-dunden-bugune-antalya.html [7] İsauria: (Modern Yunanca: Ισαυρία / İsauria), Vetus (Eski İsaura), İsaura Nova (Yeni İsaura), Tris-Maden ve Leontopolis (Arslanlar Kenti) isimleri Lycaonia (Konya) ya da Eski Yunanda Iconium (Konya)'nın bir kenti olarak bilinmektedir. İsaura'lı halk enerjik ve yağmacı bir halk olarak bilinir. İsaura'nın Kralı Philiph düşmemek için birçok savunma yapmış olsa da Alexander'in ordusuna karşı koyamamıştır. < http://www.wikizero.biz/index.php?q=aHR0cHM6Ly90ci53aWtpcGVkaWEub3JnL3dpa2kvxLBzYXVyaWE>, 31.05.2019, s 21:01

07.07.2021