İki bayram arası düğün olmaz derlermiş eskiler. Burada kast edilen iki bayram Ramazan Bayramı ile Kurban Bayramıdır. İki bayram arası yaklaşık 2 aya tekabül ettiği için de aranın azlığından hareketler “Hele bir bayramları atlatalım ondan sonra düğün telaşesine gireriz” anlamında bu söz söylenmiştir. Bu girişi yapmamızın iki nedeni var. İlki henüz yeni uğurladığımız 2019 Ramazan Bayramı, daha taze bir şekilde hatrımızdayken bir anda yeni bir bayramın sevincini yaşıyor olmamız, diğeri de bayramların aileler için öneminin düğün erteletecek kadar büyük olmasından. Son 7-8 senedir İslamiyetin kutsal günlerinde kullanılan Ay takviminden dolayı Ramazan ayı ile bayramlar, yaz mevsimine denk geliyor. Hal böyle olunca bayramlar hem kendilerine has ziyaret kültürü hem de yaz tatili fırsatı olarak görülmeleriyle oldukça yoğun bir gündeme sahip oluyor. Kurban bayramında buna bir de kurban kesmek isteyenlerin ilk gün telaşı da ekleniyor.  10 Temmuz Cumartesi günü arefe yani bayram öncesi gününü yaşayacağımız 4 günlük Kurban Bayramı, 11-14 Temmuz 2019 Tarihlerinde kutlanacak. Şimdi gelin hem bu yılın hem de tüm Kurban Bayramlarının detayına birlikte bakalım.

Kurban Bayramı Nedir? Kurban Bayramı’nda Neler Yapılır?

Kurban Bayramının Ramazan Bayramı’ndan temel iki farkı, adı ile müsemma olarak bir kurban kesilmesi, diğeri de 4 gün sürmesi. Burada sürenin 4 gün olması yani Ramazan Bayramı’ndan 1 fazla olması da aslında Kurban’ın kesilmesi ile ilgili olarak da düşünülebilir. İslam dininin temellerinden olan zengin – fakir arasındaki refah farklarının azaltılmasına dönük anlayış, Ramazan ayında hali yerinde olanların iftarlarını kendilerinden daha yoksul durumda olanlarla paylaşması ve fitre – zekat gibi uygulamaları içermesi gibi Kurban Bayramı’nda da hali yerinde olan inananların kestikleri kurbanları, yoksullara dağıtması istenir. Yani, Allah için kesilen kurbanın yardım amaçlı dağıtılması evladır. İslam dini, selam ve barış dinidir. Selam, tanış olmayı, gözetmeyi gerektirir. Barış ise ancak birbirleriyle tanış olan insanların kendi aralarında paylaşımları, aralarındaki maddi ve manevi güç farklarını azaltmalarıyla mümkündür. Birbirleriyle tanış olmayan, birinin diğerini ezdiği bir ortamda barıştan ve huzurdan asla bahsedilemez. İslam dini ve Kuran-ı Kerim, temelde okumayı, konuşmayı, paylaşmayı, maneviyatı ve dünya ile ahirette huzuru insanlığa sunmak üzere inmiştir. İşte bayramlar da bu anlayışın kendisini en iyi şekilde gösterdiği özel günler arasında öne çıkar. Kurban Bayramının Ramazan Bayramı ile kabaca ortak noktaları ise elbette bayramın ilk günü sabahı kılınan Bayram namazı, aile ve dost ziyaretleri ile yapılan ikramlardır. Bayram olması münasebetiyle İslam dininin çoğunlukta olduğu halk ve toplumlarda yerleşmiş olan bazı adetler, kurban kesimi ve dağıtımı dışında Ramazan Bayramı gibi Kurban Bayramı’nda da geçerlidir. Kurban kesimi, seçimi ve dini hükümleri hakkında detaylara yazımızın ikinci bölümünde yer vereceğiz. Kurban bayramının genel özelliklerini anlattığımız bu bölümde her zaman dini günlerini kutladığımız ve İslam alemi olarak tanımladığımız insanların hangi ülkelerde olduğunu da hatırlayalım. Ülkemiz Türkiye’nin de içinde yer aldığı ve Müslümanların çoğunlukta ya da yüksek miktarda olduğu ülkeler şunlar; Afganistan, İran, Moritanya, Pakistan, Suudi Arabistan, Yemen, Cezayir, Mısır, Irak, Ürdün, Kuveyt, Libya, Malezya, Maldivler, Fas, Somali, Tunus,  Birleşik Arap Emirlikleri, Brunei, Filistin, Lübnan, Cibuti, Eritre, Endonezya, Nijer, Sierra Leone, Sudan, Arnavutluk, Azerbaycan, Bangladeş, Bosna-Hersek, Burkina Faso, Çad, Gambiya, Gine, Kazakistan, Kosova, Kırgızistan, Mali, KKTC, Nijerya, Senegal, Suriye, Tacikistan, Türkmenistan,  Türkiye, Özbekistan. 

Kurban Kesmenin Hükmü ve Dikkat Edilecek Konular

Kuran-ı Kerim’de yer alan Kevser Suresi’nde "Rabbin için namaz kıl ve kurban kes" ayeti yer alır. Bu ayet, Allah tarafından Hz. Muhammed’e hitaben bir buyruktur. Kurban bayramının temelini de bu emir ve ayet oluşturur. Kurban kelimesinin anlamı ise “Kendisi ile Allah'a yaklaşılan şey” olarak ifade edilir. Yani kurban, Allah’a yaklaşarak onun rızasını kazanmanın bir aracı oluyor. Kuran-ı Kerim'de Hacc suresinde ise konuyla ilgili şu ayet yer alır. "Biz her ümmet için kurban kesmeyi meşru kıldık. Allah'ın rızık olarak verdiği dört ayaklı davarlar üzerinde (yalnız) Allah'ın ismini ansınlar (o davarların) gerçek sâhibinin Allah olduğunu bilsinler) diye... O halde hepiniz O'na teslim olun. (Habîbim)! Sen itaatli ve mütevazı olanları (ebedi saadet ve selametle) müjdele" Yine Hz. Muhammed’in de bizzat kendisinin iki koç kurban ettiği rivayet edilmiştir. Peki, hangi hayvanlar kurban olarak kesilebilir? Bu konuda koyun, keçi, koç gibi hayvanların yanında Hz. Muhammed’in "Kurbanlarınızı büyük büyük kesin. Muhakkak ki onlar, Sırat'ta sizin binek hayvanlarınızdır” hadisinden hareketle deve, dana, inek gibi büyük baş hayvanların da uygun olduğu bilinmektedir. Bununla beraber, koyun, keçi ve koç bir yaşını, sığır, inek, dana iki yaşını, deve de 5 yaşını doldurmadan kesilmemelidir. Kurban kesim vaktine gelince. Yukarıda da hatırlatmasını yaptığımız gibi Kurban bayramı 4 gün sürüyor. Kurban kesim vakti ise bayramın ilk gününde güneşin doğuşundan başlayarak üçüncü gün güneşin batışına kadar geçen süre. Daha özetleyecek olursak bayramın ilk gününün sabah ezanından üçüncü gününün akşam ezanına kadar denilebilir. Yani kurban, bayramın 4. Günü kesilemiyor. Aynı şekilde din alimlerince de gece kurban kesmenin mekruh olduğu belirtilmiştir. Kurban kesecek kişinin sahip olması gereken özellikler ise Müslüman olmak, hür olmak, yolcu olmamak, fitre sadakasından sorumlu olacak kadar zengin olmak ve akıl sağlığı yerinde olmak üzere sıralanabilir. Çokça tartışılan, parası olmayan birinin kredi çekerek ya da borç para alarak kurban kesmesi durumu da bu özellikler açısından uygun olmuyor haliyle. Kurban kesmenin dinen farz değil vacip olduğunu da burada hatırlatalım. Kurbanın nasıl kesileceğinin usulü de Helal kesim olarak son zamanlarda et markalarının öne çıkardığı durumu anlatıyor. Buna göre koyun, keçi, sığır gibi hayvanlar, “Zebh” usülü denilen boğazın çeneye bitişik tarafının kesilmesiyle kurban edilirken boğazın göğse yakın tarafından kesilmesine verilen “Nahr” usulü de develerin kesilmesinde kullanılan usuldür. Son olarak kurbanın kesiminde görev alacak kişinin sahip olması gereken özelliklere bakalım. Kesim işini yapacak kişinin, mutlaka hayvanın en az şekilde acı yaşaması için ehil biri olması ve keskin, bakımı yapılmış bıçaklar kullanması gerekir. Yine aynı şekilde kesici kişinin gücünün ve sağlığının yerinde olması önemlidir. Dini hükümlerde ise kesecek kişinin Müslüman, Hristiyan ya da Yahudi gibi Ehli- Kitaba mensup yani hak dinden olması, keserken de Allah’ın ismini anarak besmele çekmesi gereklidir. Günümüzde eski dönemlere göre çok daha büyük şehirler ve yüksek nüfus olduğu için kurban kesimi ibadetinin olabildiğince hem insan hem de çevre duyarlılığı ile yapılması ve buna bağlı olarak belediyelerin kurallarına uymak çok önemli. Herkesin Kurban bayramı, huzur ve barış dolu geçmesi dileğiyle, kutlu olsun.