Letoon Antik Kenti:

Likya Uygarlığı, insanlık tarihi adına büyük bir kültür yaratmış ve Likya Birliği’nin içinde yer alan 23 kentlerden biri de Letoon Antik Kentidir. Letoon Antik Kenti,  Likya Kent Birliği’nin günümüze kadar gelmiş en önemli antik kentlerinden biridir. Likya Birliği’ne en büyük kültür ve ticaret merkezi olmuş kent, aynı zamanda idari ve dini merkezliğini de yapmıştır. MÖ kurulan kent antik çağda Likya’ya başkentlik yapmıştır. Letoon ise “Leton’nun Yeri” manasına gelmektedir. Anadolu yerli dilinde “hanımefendi” anlamındaki Lewuda’nın Helen dilindeki söyleniş biçimidir. Akdeniz Bölgesinde, Fethiye sınırları içerisinde, Kumluova mevkiinde yer alan Letoon Antik Kenti, Likya Uygarlığının 23 önemli kentlerinden biridir. Kent Antalya sınırlarına çok yakın olmakla birlikte Patara Antik Kenti’ne 23 km uzaklıktadır. Tarihi boyunca pek çok istila ve savaş yaşamış, birçok kez yangın geçirmiş ama her seferinde yeniden kurulmuştur.

Letoon Antik Kenti 1988'de UNESCO Dünya Kültür Mirası Listesine Girmiştir

Letoon Antik Kenti, 1988 yılında UNESCO Dünya Kültür Mirası Listesi’ne organik olarak bağlı olduğu için Ksanthos (Xanthos) Antik Kenti ile beraber anıldığından genellikle karıştırılmaktadır. Oysa her ikisi de farklı antik kentlerdir. Letoon Antik Kentinde Leto, Apollon ve Artemis tapınakları ile birlikte, bir kilise-manastır kompleksi, bir çeşme, giriş kapısı ve kutsal yol, kutsal alanı çevreleyen bir portiko ve Hellenistik Döneme tarihlenen bir tiyatronun kalıntıları bulunmaktadır. 

Letoon Antik Kenti Artemis ve Apollon Tapınağı Anneleri Leto'ya Adanmış En Büyük Tapınağa Ev Sahipliği Yapar

Letoon Antik Kentin düz ve çok geniş olmayan bir alanı kaplamaktadır. Kentteki Artemis ve Apollo tapınakları, Artemis ve Apollo’nun annesi Leto’ya adanmış en tapınaklardır. Tapınaklar peripteros[1] tarzı denilen, etrafı mermer sütunlarla çevrilmiş ve oldukça görkemli bir yapı ile şehrin batısına yapılmıştır. Bu tapınaklar civarında MÖ 4. yüzyıla ait olduğu düşünülen ve üç dille (Grekçe, Aramice ve Likçe) yazılmış bir kitabe bulunmuştur. Yazıt Fethiye Müzesinde sergilenmektedir. Doğuda yer alan Dor tarzında yapılmış olan Apollo Tapınağı 27.90 m.’ye 15.07 m. Boyutlarındadır ve Leto tapınağına göre daha az korunmuş durumdadır. Leto Tapınağı ise 30.25 m’ye 15.75 metre boyutlarındadır. Apollon tapınağına göre daha büyüktür. Her iki tapınağın ortasında bulunan Artemis Tapınağı 18.20 m.’ye 8.70 metre boyutlarındandır ve her iki tapınaktan da en küçük olanıdır. Bu üç tapınağın güneybatısında bir çeşme (su kaynağı), doğu kısmında ise bir kilise bulunur. Letoon Antik Kentinin kuzeyinde Stoa ile arkasını kısmen doğal yamaca dayamış Helenistik Döneme ait büyük bir antik tiyatro yer almaktadır.. Tapınakların güneybatısında bir çeşme, hemen doğusunda kilise yer almaktadır.

Tanrılar Tanrısı Zeus’un Leto’ya Aşık Olduğu Şehir

Letoon Antik Kenti barındırdığı eserler, onarılan anıtlar ve hikâyesi için muhakkak görülmeye değer bir antik kenttir. Tanrıların tanrısı Zeus Leto’ya Letoon’da ilk görüşte âşık olmuştur. Letoon’a sahip olan Zeus Leto’yu hamile bırakır. Zeus’un kıskanç karısı Hera, Leto’yu takip etmeye başlar. Çünkü Leto’nun doğurmasını istemiyordur. Hera’nın hışmından korkan Leto, Eşen Çayı kenarından bu bölgeye kaçar. Yolda ona bir kurt klavuzluk eder. Leto kurda minnettarlığını göstermek için buraya helen dilinde “lykos”dan türemiş, “lykia” adını verir. Likya’ya kaçıp çocuklarını burada doğurur. Söylentiye göre, Eşen Çayı’da Leto’nun acılarını gidermek için oluşmuştur.

Letoon Antik Kenti 1841 Yılında İngiliz Deniz Kuvvetleri Teğmeni Rd. Hoskyn'in Beacon Gemisi'yle Anadolu Kıyılarında İngiliz Kraliyet Ailesi'nin Bizatihi Görevlendirmesiyle Gelmiştir!

Letoon Antik Kenti ören yerinin kalıntıları 1841 yılında Beacon Gemisi’nde görevli İngiliz Deniz Kuvvetleri teğmeni olan Rd. Hoskyn tarafından keşfedilmiştir. İlk bilimsel kazılar 1962’de, H. Metzger tarafından başlatılmış, daha sonra Christian Le Roy tarafından yürütülmüştür. Ele geçen kitabeler buranın dinsel ve politik bir alan olduğunu göstermektedir. Ören yeri merkezinde yan yana üç tapınak bulunmaktadır. Alandaki arkeolojik araştırmalar Türk Devleti’nin izniyle Fransız bilim insanları tarafından aralıksız olarak 2006 yılına değin sürdürülmüştür. Kısa bir ara dönemden sonra 2008 yılında araştırmalara tekrar başlanmış ve 2011 yılına kadar çalışmalara devam edilmiştir. Letoon Antik Kentinden günümüze ulaşan kalıntılar arasında kaya mezarları, lahit mezarları ve Likya kültürüne özgü dikme mezar anıtları vardır. Likya akropolü erken dönem eserleri arasındadır. Birçok kez onarılmış tiyatro ve Erken Hıristiyanlık Döneminde yapılmış kilise görülebilecek eserler arasındadır.

Silvan Güneş Biyografi Yazarı

Kaynak ve Alıntılar:

• https://gezimanya.com/GeziNotlari/bir-likya-uclemesi-xanthos-letoon-ve-patara

[1] Peripteros: Sütun ile yan duvarlar arasındaki uzaklık iki sütunun arasındaki mesafeye eşittir. En çok kullanılan plan tipidir. Pseudo-peripteros: Cellayı çevreleyen sütunların cella duvarları üzerine yarım sütunlar şeklinde bitiştirilmesiyle peripteros görünümü verilmiş olan plan tipidir. Daha çok Roma dönemi tapınaklarında uygulanmıştır.