Termessos Antik Kenti / Likya Birliği - Antalya 2

Termessos Antik Kenti'nin Filmlere Konu Olacak Bir Hikayesi Vardır

Termessos Antik Kenti'nin hikâyesi günümüzde filmlere konu olacak cinsten. Hoş, bu Anadolu topraklarındaki her bir uygarlık için geçerli, fakat Telmessos'un daha hazin bir hikayesi var. O içler acısı hikaye ise iyi bir senaryo ve kurgu ile film haline getirilebilinse, inanın dünya sinemalarında her şeyiyle birinci sıraya oturur. Konu o kadar derin ki, ondan; insanların göz yaşları içerisinde bu hikayeyi izleyeceği, tarihten ders çıkartılması gereken ibretlik bir baş yapıt  çıkacağı kesin...

Anadolu toprakları üstünde asırlardır yaşamış ve daha sonra birtakım güçlerin bu topraklardaki tüm zenginliklere göz dikmesiyle başlayan yaşam mücadelesi zamanın her evresinde başka türlü cereyan etmiş... Bu toprakların gerçek sahiplerinin tüm kazanımlarını ele geçirmek için olmadık yöntemler kullanan düşmanları, türlü bahaneler ve de bitmek tükenmek bilmeyen kurdukları oyunlarla pek çok savaşlar gerçekleştirmişler. Bu topraklar üstündeki hakları bu oyunlar, entrikalar, gasplar çok yıpratmış. Daha ileri gittiklerinde ise esir olmuşlar, onların boyunduruğu altına girmişler, onlara hizmet etmişler ve o zaman kadar tüm kültürel ve yaşamsal deneyimlerini, sanatsal görgülerini bu sefer bunlara aktararak yaptıkları her şeyi onlar için üretmişler.

En nihayetinde tüm bu yaşananlar çerçevesinde hem kendilerinin hem de yaşadıkları coğrafyaların kaderi değiştikçe, kendilerinin adları da yaptıkları da kalmamış. Çünkü artık her şeye o kentlere ve orada yaşayan insanlara sahip olan yeni yöneticileri ve onların adını taşıyan sınırlarının adları öyle bir karanlıklara gömülmüş ki, zamanın tik takları bu günleri işaret ettiğinde ise bu sefer zamanın insanının yüzeysel çalışmaları, yetersiz çalışmaları ya da yanlı tarih anlayışı onların adının sanının ve de varlığının hepten yok sayılmasına neden olmuş. Savaşlar her zaman çok acı sonuçlar doğurmuştur. Anadolu'daki uygarlıkların kendilerini düşmanları karşısında korumak için verdikleri mücadeleler çoğu kentte o kentte yaşayan tek bir insan dahi kalmamacasına katledilmiş, yok edilmiş. Bir kenti halklarıyla birlikte ele geçirdiklerinde ise hemen başlarına geçirilen ; bir vali ve üç beş yardımcısının görevlendirmeleriyle artık o kentler kontrolü ellerinde tutanların kurduğu şehir olarak tarih kitaplarına geçmiş. O yüzden tarih kitaplarını yazanlara isyan etmeden duramıyor insan? Neden bu kitapları böyle yazıyorsunuz? diye sormak istediğim böyle çok tarihçi var. Bir kültür bir anda oluşabilir mi? Hepsinde gördüğün bir değerin dahi yüzyıllık bir geçmişi varken...

Termessos - Yağmalanan Kent

Daha sonrasında ise bu güçlerin Anadolu toprakları üstünde ne varsa sadece yağmalamakla kalmayıp, kültürel kazanımlarının hepsine el koyup, halklarını artık kendileri için ürettirip, köle ettiklerini kendi hizmetlerine sokup ve sonunda da maddi manevi tüm ürünleri kendilerine mal ederek, kaç bin yıllık insan tecrübesini bir anda kendi adlarıyla anılmasını sağlamış, devşirmişlerdir.

Tarih sayfasındaki tüm bu savaşlar ve coğrafyaların belli izimler altında anılmasıyla birlikte bu yanlış algıya son noktayı bir kaç yakın yüzyıl tarihçilerinin marifeti ve hatta tarih biliminin siyasallaşması ve güç odaklı tarihler yazılması üzerine Anadolu'nun 2000 yıllık tarihi bir anda bir kaç yayımlanan kitapla "bilim dünyası" adı altında yaygınlaştırılmış bu yayın anlayışı ve her onu eline alıp okuyanın artık bunu kabul etmesi ve inanmasıyla, sadece bir kaç başlık altındaki egemen gücün zamanında her şeyin sahibi olmasıyla bu mesele noktalanmamış, aynı zamanda zamanımızdaki akıllarımız da tıpkı gasp edilen coğrafyalar ve kültür gibi bizlerin zihinleri de işgal edilmiştir. Bu şekilde bir tamamını kendilerine mal ettikleri tarihle birlikte artık her şey onların aklı, zihni, zekası, kudretinin bir eseridir.

2000 yıldır Asya'nın, Orta Asya'nın tüm zenginliklerini gerek karadan gerekse deniz ticaretiyle kendi ülkesine getirmesini bilen Batı topraklarındaki güçler, sadece baharat, yiyecek, içecek ticareti yapmamışlardır elbette. Burada en iyi ve karşı yaptıkları ticaret kalemlerinden biri de tecrübeli köleler, hayvanlar ve işlerine yarayacak üretim düzeneğini kurabilecek ustalar, kalfalardır ve Doğu'dan Batı'ya adeta bir kültür göçü yaşanmıştır ucu bucağı görünmeyecek biçimde... Hal böyle olunca, şu an için dahi düşünebiliriz, benim ülkemde bir başka yerden devşirdiği bir üretim neden dünyanın öteki ucundaki bir ülkeye, yönetime, topluma mal edilsin ki...

İşte, aşağıda okuyacağını Termessos Antik Kenti ve onun hazin hikayesi, kenti almak isteyenlere vermek istemeyen kentteki ihtiyarların çaresizliği tam da bunu anlatmaktadır...

Termessos Pisidia Bölgesi'nin Kurulmuş Anadolu'nun En Eski Kentlerindendir

Termessos Pisidia bölgesinin "Milyas" olarak anılan güneybatı bölümünde, bugün "Güllük" adını taşıyan Solymos Dağı'nın dorukları arasındaki vadide, Anadolu'nun en eski halklarından Luvi'lerin soyundan gelme Solym'ler tarafından kurulmuş önemli bir antik kenttir. Orman içinde korunan ören yerlerinin en çarpıcılarından biri olup, aynı adı taşıyan Milli Park içinde yer alır. Güllük Dağı (Termessos) Milli Parkı; bitki örtüsü ile bölgenin botanik, içlerinde soyu tükenmekte olanların da bulunduğu pek çok hayvanı barındırma özelliği ile de açık hayvanat bahçesi görünümündedir.

Termessos Bir Liman Kenti Değildir Denizden 1050 Metre Yükseğe Kurulmuştur - Paralarında Zeus Vardır

Bir liman kenti olmayan Termessos’un denize yüksekliği 1050 metredir ve Atteleia (Antalya) körfezi boyunca uzanır. Termessos, adındaki çift “s” harfi, dilbilgisi bakımından şehrin Anadolu insanları tarafından kurulduğunun bir kanıtı olmakla birlikte, Strabon’a göre Pisidia halkı olan Termessos sakinleri kendilerini “Slymi” olarak çağırmaları da bu kanıtı delillemektedir. “Strabon, Solymlerin ülkesi olarak Likya, Pamfilya ve Pisidia’nın kesiştiği bölgede bulunan Termessos kenti olduğunu belirtmiştir.”[**] Bu adı aynı zamanda yaşadıkları dağa vermişler ve bu isim zamanla Zeus’la özdeşleşmiştir. Anadolu tanrılarından Solymes, Zeus Solymes kültünün yükselmesine sebep olmuştur. Termessos madeni paralarında genellikle Zeus vardır ve paralara adı verilmiştir.

Termessos Antik Kenti'ni İlk defa Büyük İskender Kuşattı

Tarihte ilk defa Büyük İskender’in kuşatmasıyla el değiştiren Termessos’un stratejik önemini eski tarihçilerden Arrianos dile getirmiş: şehrin başa çıkılmaz engellerle dolu olduğunu ve küçük bir birlikle dahi savunulabileceğini öne sürmüştür.

Pamphylia’dan Frigya’ya geçmek isteyen İskenler Termessos’dan geçmek zorundadır. Fakat çok daha kolay ve alçak geçitler varken İskender’in bu kadar sarp olan Termessos’dan geçme ısrarı günümüzdeki tarihçiler arasında halen bir tartışma konusudur. Hatta Perge’deki düşmanların İskender’i yanlış yola yönlendirdiği ve böylece Termessosların kapattığı geçit yüzünden de oldukça zaman harcadığı ve buna sinirlenen İskender’in Termessos’u kuşattığı sanılmaktadır. Termessos’un zapt edilemeyeceğini bilen İskender şehri kuşatmakla yetinmiş, ardından da kuzeye doğru yürüyerek öfkesini Sagalassos’dan çıkartmıştır. Tarih sayfalarına bu durum İskender’in ilk yenilgisi olarak geçmiştir. (***)

Tarihçi Diodors Termessos Antik Kenti İçin En İyi Kaynak

Termessos Antik Kenti ile ilgili başka unutulmaz notlarına başvurulan tarihçi Diodors’tur. MS 319’da İskender’in ölümünden sonra generallerinden biri olan Antigonos Monophtalmos, kendini Küçük Asya’nın hükümdarı ilan etmiştir. Asıl destekçisi Pisidia olan rakibi Alcetas ile savaşmak için hazırlanmıştır. Antigonos Monophtalmos’un kuvvetleri 40 bin piyadeden 7 bin süvariden ve sayısız dilden meydana gelmiştir. Alçetas bu üstün nitelikli kuvvetlerin üstesinden gelemeyince arkadaşlarıyla birlikte Termessos’a sığınmışlardır.

Termessoslular onlara yardım etme sözü vermiş, fakat kısa sürede Termessos önlerine gelen Antigonos, burada kamp kurarak düşmanın kendisine iade edilmesini istemiştir. Yabancı bir Makedonlu uğruna şehirlerini felakete sürüklemek istemeyen Termessoslu yaşlılar Alcetas’ın iade edilmesine karar verseler de Termessoslular verdikleri sözü tutmak istemişlerdir. Bunun üzerine yaşlılar Alcetas’ı bilgilendirmek amacıyla Antigonos’a heyet yollamış ve onlarla giriştikleri gizli plana göre Termessoslu gençlerin terk edilmesini sağlayarak Alcetas’ı düşmana vermeyi kabul etmişlerdir.

Termessoslu gençlerin bir oyunla şehirden uzaklaşması sağlanınca kendisini koruyacak kimsenin kalmaması karşısında tutsak alınacağını öğrenen Alcetes, düşmanın eline düşmemek için kendini öldürünce yaşlılar da Antigonos’a Alcetas’ın cesedini yollamışlardır. Üç gün boyunca cesede her türlü eziyeti yapan Antigonos, daha sonra cesedi gömmeden bırakarak Pisidia’dan ayrılmıştır. Olanlara kızan gençler Alcetas’ın cesedine sahip çıkıp onu saygı içerisinde gömdükten sonra anısına bir anıt dikmişlerdir.

Alcetas’a ait olduğu düşünülen mezarın içerisinde kline’[1]nın arkasında, sütunların arasında bir çeşit kafes oyulmuştur. Bunun yukarısında muhtemelen süslenmiş bir friz vardır. Mezarın kalan kısmı MÖ IV. yüzyıla tarihlendirilerek, ata binen savaşçının betimlemeleriyle bezenmiştir. Genç Termossoslular’ın General Alcetas’ın trajik ölümünden ne kadar fazla etkilendikleri ve onun için görkemli bir mezar yaptıkları bilinmektedir. Tarihçi Diodoros, Alcates’in Antigonos ile at üzerinde savaştığını kaydeder. Çakışan bu olaylar, mezarın Alcetas’a ait olduğunu ve rölyefde tasvir edilenin de o olduğuna işaret eder.

Termessos Antik Kenti'nin Kahraman Halkı

Şehrin denize olan bağlantısından dolayı şehir Ptolemyler tarafından alınmış, İskender’in gücüne karşı dahi direnmesini bilen Termossosluların daha sonra Mısır egemenliğini kabul etmesi tarihçiler tarafından eleştiri konusu olmuştur. Likya’nın Araxa şehrinde bulunan bir yazıtta MÖ 200’lerde Termessos’da bilinmeyen bir sebepten doları Likya Şehirleri Birliği ile savaşta olduğu, MÖ 199’da Pisidialı komşusu İsinda ile savaştığı ve bu dönemlerde MÖ 2. yy’da Küçük Termessos Kolonisi’nin şehrin yanında kurulduğu anlaşılmaktadır.

Termessoslular Pergamon Kralı II. Attalos'la Dostluklarını Göstermek İçin Onun Anısına Şehre İki Katlı Bir Stoa Diktiler

Termessosluların eski düşmeni Serge ile iyi mücadele edebilmek için Pergamon Kralı II. Attalos (MÖ 159-139)  ile dostça ilişkiler içine girdi. Bu dostluğun anısına Termessos’da  iki katlı bir stoa[2] edildiği bilinmektedir. MÖ 71’de Roma müttefiki olan Termessos, Roma Senatosu tarafından bağımsızlığı kabul edilerek özgürlüğünü elde etti. Böylece  hakları garanti altına alındı. Elde edilen bağımsızlık “Autonomous”un adını taşıyan madeni parayla şereflendirildi. Galatia Kralı Amyntas’la yapılan ittifak haricinde MÖ 36-25 yılları arasında hükümdarlık bir süre devam etti.

Termessos Halkı Krallarına Bir Caddesi Yaptı

MÖ 11. yüzyılda Termessos halkının katkılarıyla yapılan ve “Kral Caddesi” olarak isimlendirilen eski yolun yanı sıra Hellenistik dönem istihdam duvarlarının, sarnıçların ve diğer birçok kalıntının yer aldığı meşhur “Yenice Geçiti” antik kentin önemli yerlerindendir. Kral Caddesi, yükselen şehrin duvarlarının yanından geçerek düz bir yol şeklinde şehrin merkezine ulaşır. Şehir kapısının doğusundaki duvarlarda oldukça enteresan, kehanet içeren yazıtlar vardır. Roma İmparatorluğu tarihi boyunca bu tür büyüler, sihirler ve batıl inançlar yaygındır. Geleceği merak etme konusunda oldukça meraklı olan Termessoslular, bu tür yazıtları genellikle dört beş satır uzunluğunda, zarlarla belirtilen sayılar içermektedir. Kehanet için tanrının adı istenir ve kehanetin içeriği o tanrının öğütleri içinde verilir.

Telmessos Antik Kenti'nde Resmi Binalar

Termossos Antik Kenti’nde resmi binalar da bulunmaktadır. Şehrin agorası üç yandan stoalarla çevrilmiş, açık hava pazaryeri olan bu yapının zemini taş bloklar üzerinde yükselerek dikkat çekici bir mimari özelliğe sahiptir. Bu stoada bulunan bir yazıtta Pergamon Kralı'nın (MÖ 150-138) yılları arasında hükümdarlık sürdüğü, II. Attolos tarafından dostluklarının kanıtı olarak Termessos’a hediye edildiği yazmaktadır. Kuzeydoğu stoa, muhtemelen Attalos’un stoası taklit edilerek Osbaras adında zengin bir Termessoslu tarafından yapılmıştır.

Agoranın kuzeybatısına beş büyük sarnıç oyulmuştur. Kuzeydoğusundaki kalıntılar ise gymnasyuma ait olduğu sanılmaktadır. İki katlı stoa içerde MS 1. Yüzyıla ait olduğu işaret edin tonozlu odalarla çevrelenmiş avludan oluşmaktadır. Stoanın dışı nişlerle ve Dor nizamında diğer süslemelerle dekore edilmiştir. Agoranın hemen doğusunda yaklaşık 4000-5000 seyirci kapasiteli tiyatro vardır.

Termessos Antik Tiyatrosu

Geniş kemerli giriş yolu cavea ile agorayı birbirine bağlayan Termossos Antik Tiyatrosu Pamphylia Ovası’nın manzarasına hâkim olmakla birlikte kentin en göz alıcı yapısı durumundadır. Hellenistik dönem tiyatro planını koruyan yapı, Roma tiyatrosunun en belirgin özelliğini sergilemektedir. Hellenistik caera ya da yarım dairesel oturma alanı, üstünde sekiz, aşağısında on altı oturma sırası ile diazoma ile ikiye ayrılır. Güney paradosa sonradan kemer yapılmış, kuzey parados orijinalindeki gibi üstü açık olarak bırakılmıştır.

MS 2. yüzyılın özelliklerini taşıyan sahne binasının arkasında uzunca bir ova vardır. Bu kısım görkemli bir şekilde süslenmiş, cepheyi kesen beş kapı ile oyunun sergilendiği podyuma bağlanmıştır. Sahnenin altında vahşi hayvanların dövüşe çıkarılmasından önce tutuldukları beş küçük oda vardır. Diğer klasik tüm şehirlerde olduğu gibi tiyatronun yaklaşık 100 metre ilerisinde odeon vardır. Küçük bir tiyatroyu andıran, çatı seviyesine kadar oldukça iyi korunan ve en iyi yontma taş duvarcılığı örneği olan bu yapının tarihi, MÖ I. yüzyıla kadar uzanabilir.

Termessos Antik Kenti'ne Dor Düzeninde Bir Mimari Dikkat Çekmektedir

Üstü Dor düzeninde süslenmiş yapının altı sadedir ve iki kapıyla ayrılan yapı, kare şeklinde kesilmiş taş bloklardan tapılmıştır. Orijinalinde çatısının olduğu, ışığı doğru ve batı duvarlarındaki on bir geniş pencerenin olması dolayısıyla nedeniyle açıklanabilir. 25 metre uzunluğundaki bu çatının binasının üzerinde nasıl durduğu ise hala belirlenememiştir. İçi toprak ve moloz dolu olan bu harabenin oturma düzeni ya da oturma kapasitesini değerlendirmek mümkün olmamıştır. Oturma kapasitesi muhtemelen 600-700 kişiden fazla olduğu düşünülmektedir. Molozların arasında, renkli mermer parçaları çıkartılmıştır. Bu da iç duvarların mozaiklerle süslü olabileceğini düşündürmektedir. Bu güzel ve tarih bakımından da önemli yapının bouleuterion ya da konsey odası olarak hizmet vermiş olması mümkündür.

Termessos Antik Kenti'nde Yedi Tapınak Vardır

Termossos Antik Kenti'nde yedi tapınak vardır. Değişik büyüklüklerde olan bu tapınaklardan dört tanesi odeonun yanında kutsal olduğu tahmin edilen alanda yer almaktadır. Odeonun arkasında yer alan tapınaklar oldukça görkemli bir duvarcılık işçiliğine sahip olsa da beş metre yüksekliğe sahip tapınağın iç duvarından başka günümüze çok az şey kalmıştır.

Şehrin asıl tanrısı Zeus Solmeus’a ait olduğu zannedilmektedir. İkinci tapınak odeonun güneybatı köşesine doğru uzanmaktadır. Bu tapınağın cella[3]’sının duvarı 5.50x5.50 boyutlarında ve prostylos[4] tarzındadır. Halen ayakta duran ve tamamlanan girişte bulunan bir yazıta göre, bu tapınak Artemis’e ithaf edilmiştir. Bugün harabe olan tapınak ve içindeki kült heykel, Aurelia Armasta isimli bir kadın ve kocası tarafından kendi gelirleri kullanılarak yapıldığı anlaşılmaktadır. Girişin diğer tarafında yazılı bir zemin üzerinde ise bu kadının amcasının heykeli yer almaktadır. Tapınağın tarzına bakıldığında yapının tarih olarak MS. II. yüzyılın sonlarına kadar uzandığı söylenebilir.

Termessos Antik Kenti'nin En Büyük t-Tapınağı Artemis'indi

Artemis tapınağının doğusunda Dor tarzı tapınağın kalıntıları vardır. Bir kenarı altı veya 11 sütundan oluşan tapınak, peripteral[5] tiptedir. Rölyeflerinden ve yazıtlarından anlaşılacağı üzere Artemis’e ithaf edilen tapınak, boyutlarına göre Termessos’un en büyük tapınağı olduğu anlaşılmaktadır.

Biraz daha ileride doğuda kesilmiş taşlardan yapılmış, terasın üzerinde başka bir küçük tapınak vardır. Yüksek bir podyum üzerinde yükselen tapınağın hangi tanrıya ithaf edildiği günümüze kalan kalıntılardan anlaşılamamıştır. Fakat tapınağın mimarisine bakıldığında klasik tapınak mimarisinin MS. III. yüzyılın başlarına kadar uzanabileceği ve genel kurallarına karşı olarak girişinin sağ tarafta olması nedeniyle tapınağın bir yarı tanrıya ya da bir kahramana ait olabileceğine işaret etmektedir.

Termessos Tapınakları

Korinth düzenindeki Attalos Stoası’nın yanında yer alan diğer iki tapınak da prostylos tarzındadır. Bugün halen bilinmeyen tanrılara ve tanrıçalara ithaf edilen bu tapınakların MS. II ya da III. yüzyıllara ait olduğu saptanmıştır. Bu geniş merkezi alanında bulunan tüm resmi ve kült yapılar arasında en ilginçlerinden biri tipik Roma dönemi evi formundadır. Altı metre yüksekliğe ulaşan ve batı duvarında bulunan Dor düzenindeki kapı aralığının üzerinde bir görülebilir.

Bu yazıtın üzerinde evin sahibinden şehrin kurucusuna övgü ile söz edilir. Şüphesiz bu ev Termessos’u kurana ait olmamakla birlikte, genellikle soylu kimselere ve zenginlere ait olan, fakat şehre hizmette bulunan ev sahibine bir ödüldü. Ana giriş, ikinci kapıya giden bir salona, bu ikinci kapı da merkezi avluya ya da atrium’[6]a açılmaktadır. Avlunun ortasında yağmur sularını tutmak için avlunun ortasında impluvium[7] ya da havuz vardır.

Atrium evin bu gibi günlük faaliyetlerinde önemli yer tutar ve aynı zamanda konuk kabul odası olarak da kullanıldığından, sık sık gösterişli bir şekilde süslenirdi. Evin diğer odaları düzenli bir şekilde atriumun etrafında yer alırdı. Geniş dükkânların sıralandığı portico[8]’ları olan bir cadde, şehir boyunca kuzey-güney istikametinde uzanırdı. Sütunlar arasındaki boşlukların çoğu güreşçilere ait olan başarılı sporcuların heykelleriyle doldurulmuştur. Hala yerlerinde olan bu heykeller ve haklarındaki yazılı kaideleri okuyarak, caddelerin eski ihtişamını yeniden kavuşmasını sağlamak mümkündür.

Çoğu şehir duvarları içerisinde ve şehrin güney batısı ve kuzeyinde kayalara oyulmuş mezar taşları ve geniş mezarlar bugün için şehri bir mezar şehir gibi algılamamıza neden olmaktadır.  Hazine avcıları tarafından oldukça çok mezar tahrip edilerek yağmalanmıştır. Yüzyıllardır şehrin güneybatısında sık ağaçların arasında yer alan lahitler, insanı bir anda tarihi törenin derinliklerine götürür.

Termessos Antik Kenti'ne Lahitlere Kişilerin Özel Eşyası Konulurdu

Ölüler, kıyafetleri, mücevherleri ve diğer aksesuarlarıyla bu lahitlere konurdu. Yoksulların bedenleri, sade taş, kil ya da ahşap lahitlerde yakılırdı. Tarihi MS II. yüzyıla uzanan bu lahitler, yüksek kaideler üzerinde durur. Zengin aile mezarlıklarında, lahitler soyuyla ya da onun yanına gömülme izni olanlarla birlikte ölen kişi için hazırlanmış şatafatlı bir şekilde bezenmiş yapının içine yerleştirilmiştir.

Böylelikle, kullanım hakkı resmi olarak garanti altın almış oluyordu. Ayrıca, lahitlerin açılmasını engellemek ve mezar soyguncularının korkutmak için öfkesini çağıran yazıtlar da bulunabilir. Bu yazıtların aynı zamanda kurallara uymayanlara uygulanan para cezasını da belirtir. 300'le 100.000 denar arasında değişen para cezaları genellikle Zeus Solymeus’a adına şehir hazinesine ödenirdi. Yasal hükümlerin içinde bunlar yer alırdı.

Günümüzde Termessos Antik Tiyatrosunun restorasyonu 2012 yılında tamamlanmak üzere çalışmalar başlatılmıştır. Fakat, Telmessos tiyatrosunun restorasyonu sırasında Roma İmparatorluk Dönemi’nde inşa edilen parapet duvarı ve cavea’[9]nın ortasında yer alan mekân sökülerek ortadan kaldırılmıştır. Böylece tiyatronun Roma İmparatorluk Dönemi’nde arena olarak kullanılan, vahşi hayvan dövüşlerinin yapıldığı Geç Roma evresi yok edilmiştir.

Silvan Güneş

Biyografi Yazarı & Folklor Araştırmacısı

Kaynak & Alıntı & Fotoğraflar

[**] http://www.renklikalem.com.tr/old/antalya/antalya07/HTML/files/assets/basic-html/page68.html

*** http://www.akdenizbulten.com/buyuk-iskender-termessos-tan-intikamini-nasil-aldi/20182/

*** http://www.antiktarih.com/2019/09/03/termessos-antik-kenti/

  • Banu Özdilek, Lykia Tiyatrosuna Genel Bakış,  s 146
  • http://cdn.istanbul.edu.tr/FileHandler2.ashx?f=tabula_05_online_son_636844613790550576.pdf

[1] Klina: Mermer, bronz, bazen değerli metal, bazen kaktüslü ahşap gibi malzemelerden imar edilmiş, akşam yemeği için kullanılan bir çeşit yatak veya kanepe.

[2] Stoa: Antik Yunanistan mimarisinde bir sokak ya da agoranın yanında yer alan, üstü kapalı, sütunlu galerilere verilen ad. Yönetim ve ticaret merkezleri olarak kullanılmakta olup halka açık yerlerdi. Stoa aynı zamanda Kıbrıslı Zenon'un kurduğu Stoacılık adlı felsefeye de adını vermiştir.

[3] Cella: Cella ya da naos (Yunanca: ναός), pagan tapınaklarında ve Hristiyan ibadethanelerinde bir mimari bölüm. İlk olarak Yunan tapınaklarında görülen ve yalnızca din adamlarının girebildiği kutsal bir alanken Hristiyan ibadethanelerinde halkın ibadet ettiği ana kısmı niteler hale gelmiştir.

[4] Prostylos: Tapınağın ön cephesinde sütun dizisi bulunan plan tipidir. Antelerin ön kısmında da sütun bulunmaktadır. Bu plan tipinde anteler kısadır.

Ante: Giriş.

[5] Peripteral: Roma ve Yunan tapınaklarında sütunlu bir revak ile çevrili olan yere denir.

[6] Anrium: Bir bina ile çevrili geniş bir açık hava veya ışıklık alan.

[7] İmpluvium: antik roma evinin (atrium'lu ev) avlusunda bulunan dikdörtgen biçimli havuza verilen isimdir. Avluyu örten içe eğimli çatının ortasındaki açıklıktan (compluvium) akan yağmur suları impluvium'da toplanır ve genellikle bir su kanalıyla (puteus) alttaki sarnıca aktarılır..

[8] Portika: Antik Yunan’da yaygın olarak kullanılan ve Batı kültürünü de etkileyen, bir binanın girişine giden ya da sütunlarla desteklenen veya duvarlarla çevrili sütunlardan oluşan yapı şeklidir.

[9] Cavea: Antik dönem tiyatrolarında oturulan bölümlere verilen addır. Cavealar genel olarak Roma'da sosyal sınıf tabakasına göre kademeli olarak organize edilirlerdi. Bu bölümler Yunan tiyatrosunda yamaçlar, roma tiyatrosunda ise kemer ve tonozların üzerinde yükselmişlerdir.

02.07.2021