Türkiye’de Akdeniz bölgesinde, bugünkü Antalya bölgesinin büyük bir kısmını kapsayan Likya Uygarlığı, Anadolu'nun tarihi ve doğal zenginlikleri yönünden en ilginç bölgelerinden biridir. Eski Devirlerde "Işık Ülkesi" olarak adlandırılan bölgede antik kentler, doğa ile adeta iç içedir.

Likya Uygarlığının doğa ile bütünleşmiş eşsiz antik kentlerine ait eşsiz medeniyetin önemli bir bölümü bugün gün yüzüne çıkmışsa da önemli bir bölümü halen arkeolojik kazılar ve bilimsel açıklamalarla hikâyenin tamamlamasını beklemektedir. İşte bu medeniyete ait onlarca kentin ve kent kalıntılarının birbirine ulak ulak birleştiği eşsiz bir doğa, tarih içinde yer alan yürüyüş parkurunu oluşturan, adına ‘Likya Yolu’ dediğimiz bu yol, Türkiye’nin ilk uzun mesafeli yürüyüş yolu olma özelliğine sahiptir. Fethiye’den başlayarak Antalya’ya kadar uzanan ve tarihte Likya olarak adlandırılan Teke yarımadasındaki patikalardan bir kısmının işaretlenip haritalanmasıyla oluşturulmuş, eşsiz bir yürüyüş rotasıdır. Fakat bu rotanın oluşmasını sağlayan en önemli isim bugün onu Kültür Rotaları Derneği Başkanlığı’na kadar getiren İngiliz yazar ve gezgin Kate Crow’dur.

Kate Crow Türkiye'nin Dağlarını Doğasını Çok Sevdiği Ülkemize 1990'lı Yıllarda Gelerek Yerleşme Kararı Aldı

Kate Crow, Türkiye’nin dağlarını ve doğasını çok sevdiği için 1990’lı yıllarda İngiltere’den Türkiye’ye gelerek Antalya’ya yerleşme kararı alır. Türkiye’nin onca doğal zenginliği, insanın içini ateşleyen coğrafya yapısı, kültürel dokusuna rağmen değerlerini yeterince ön plana çıkartamadığını fark eder. Bunun üzerine bir dernek çatısı altında uzun ve kısa mesafeli yürüyüş yolları oluşturmaya ve bu yolları korumaya yönelik çalışmalar yapmaya başlar.

İngiliz amatör tarihçi Kate Crow, 1999 yılında Likya Yolu’ parkurunu ortaya çıkartıp işaretlediği yol, Türkiye’nin ilk uzun mesafeli yürüyüş rotası olarak artık bilinmeye başlamıştı. Fakat bu rotanın çıkartılması ile birlikte, yürüyüşe katılan kimselerin belli noktalarda ihtiyaçlarını karşılaması açısından verilen savaş, o kadar kolay olmamakla birlikte, özellikle turizm alanında bölge halkına önemli katkı sağlaması açısından önemli bir gelişmeydi.

2015 yılına kadar uzunluğu 509 km. olan ve Hisarçandır Köyü’nde biten yol, yeni eklenen Çıtdibi ve Geyikbayrı etapları ile birlikte 535 kilometreye ulaştı. Fethike’den başlatıp Antalya’ya kadar patikalardan oluşan yolun, bir kısmının işaretlenip haritalanmasından oluşan yolun parkur çalışmaları 1992’de başlamış, 1999 yılında ise turizme açılmıştı.

Her geçen gün yerli ve yabancı yürüyüş meraklıları, Kate Crow’un hazırladığı Likya Yolu yürüyüş parkuru haritasının rehberliğinde grup grup yollara düşüyordu. Teke yarımadasının eşsiz doğa, deniz, tarih manzarası eşliğinde hayatında belki de hiç yaşamayacağı tecrübe ve anılarla yollara düşen doğaseverler, ülkelerine döndüklerinde Türkiye’nin, Akdeniz bölgesinin bağrında yaşadığı tarih ve doğa harmonisinin hayallerinin üstünde ruhuna kattığı dinginliği, rahatlığı ve pozitifliği çevresine anlatarak tanıtım yapıyordu. Parkur boyunca Likya döneminin gizemi, hiç kimsenin ayak basmadığı bakir koylar, gökyüzü ile denizin birleştiği eşsiz manzaralar arasında yükselen Likya Uygarlığının antik kentlerinin gizemi, yol üstünde yer alan ve Türk Yörük köylerinin daha önce hiç dışarıya açılmamış kültürel dokusu, insanlarının sıcaklığı, insanın aklını başından alıyordu. Her geçen gün popülitesi daha da artan Likya Yolu, Likya Uygarlığının ve tarihi kentlerinin önemini bir kere daha ortaya koyarken, Likya Yolu artık günümüze kadar her yıl yaklaşık olarak 30 bin kişinin yürüyüş için tercih yaptığı bir yer haline geldi.

Likya Yolu'nun Sınırları Çiziliyor

Antalya ilinin batı kesimi, Muğla ilinin güneydoğu ucu ile Köyceğiz'den Antalya'ya çekilecek bir çizginin güneyinde kalan kısım Lykia, bugün bize ‘Likya Yolu Parkuru’nun eşsiz sürprizleriyle, çeşitli kaynaklarca dünyanın en iyi 10 uzun mesafe yürüyüş rotasından biri olmaya hak kazandı. Parkurun tamamı işaretlenmişken, sponsor kuruluşlar ve gönüllüler tarafından bakımı yapıldı. Fethiye’den başlayan yürüyüş yolundan yola çıkanlar; Sdyma, Pyndai, Phellos, Apelia, Theimussa, Letoon, Xanthos, Patara, Antiphellos, Apollonia, İdyros, Simena, Myra, Limyra, Gagae, Olympos, Sura, Belos, Phaselis ile birlikte birçok antik ve yeni yerleşim alanı gördüler.

Batı sınırını Dalaman çayı, doğusunu Phasalis Antik Kenti, kuzeyini Akdağ’ın sınırladığı bu yoldaki antik kentleri ise şimdiye kadar “Likya Uygarlığı’nı konu alan yazı dizimden, kaleme alarak elimden geldiğinde sizlere tanıtmaya çalıştım. Bu güzergâhtan yolları düşenlerin, internet üzerindeki özel bir siteden sizlere ulaşmaya çalışarak, rastladığınız antik kentleri tanımanız açısından bir nebze olsun bilgi vermek amacıyla sizlere katkı sağlamaya çalıştım. Sizlere kolaylık olsun diye tüm yazılarımın uzantısını buradan bir kez daha yayımlıyorum. http://blog.delphinhotel.com/author/silvan-gunes/

Kate Crow Bölgeyi Tanıtan Yazılar Yazıyor

Kate Crow tabii ki bu zaman zarfında boş durmamış, bu zaman zarfında bölgeyi tanıtan kitaplar yazmış ve bunları ‘Likya Yolu’ meraklılarına, bölgeyi sadece doğa ve güzergâh noktalarından oluşan bir haritaya sıkışmasından kurtarıp, Likya Uygarlığının Antik kentleri hakkında da bilgi vererek, inanılmaz bir kültür işine soyunmuştu. Kitapları gereke yurt içi ve yurt dışında rağbet görürken, aynı zamanda imza günlerinde de önemli bir kesim, Crow’un imzalı kitabından almak için muazzam bir kuyruk oluşturuyordu.

Türkiye'nin tarihi ve doğal zenginliklerini barındıran bölgeleri turizme kazandırmayı kendine neredeyse bir borç bilen Kültür Rotaları Derneği Başkanı Kate Crow’un çalışmaları elbette bunlarla sınırlı değil. Clow, hali hazırda Türkiye'deki 20 yürüyüş rotasının oluşumu, bakımı, korunması ve tanıtımından sorumlu olarak çok önemli işlere imza atarken, başka çok önemli işleri de beraberinde yürütüyor. Türkiye’de kültür rotalarının tamamını koruyacak bir yasal düzenlemenin olmamasından ve Crow’un bu konudaki girişimleri takdire şayan.  Crow, AB Konseyi bünyesinde ‘Avrupa Kültür Rotaları Enstitüsü’nün hazırladığı bir protokolü, TBMM Genel Kurulu’ndan geçmesini sağladı, fakat ‘Genişletilmiş Kısmi Anlaşma’nın henüz imzalanmaması bu süreci uzatıyor. Türkiye’nin bu protokole taraf olması durumunda, Avrupa Kültür Rotaları Enstitünün desteği ile Türkiye, uluslararası rotalara bağlantı sağlayabilecek. Crow şu günlerde “Avrupa standartlarının Likya Yolu ve Türkiye'deki yürüyüş rotalarında uygulanması ve birleşik pazarlama yapılması” konusunda sözleşmenin imzalanma süreci hızlandırılmasını bekliyor. Yasal düzenlemelerin yetersizliği yüzünden rotaların korunamaması, bölgeler arası işbirliği projelerinin de sekteye uğramasına neden oluyor.

Likya Yolu'nun bir kültür ve turizm mirası sayılarak, kültür varlıklarını koruma bölge kurulları tarafından tescillenmesinin hayallerini kuran Crow, günümüzde yerel halk tarafından kullanılan patika, orman yolları, vb. yanı sıra antik kentler ve eski yollardan da geçen bu yol üzerindeki çevreyi ve hatta kültürel kalıntıları da etkileyen çok sayıdaki tahribatın önüne geçilebilineceğini savunuyor. Bu konuda yapılabileceklerin reçetesine her bakımdan sahip olan Crow’un Kültür ve Turizm Bakanlığı tavsiyesiyle kurulan Kültür Rotaları Derneği önderliğinde bir yönetim ve bakım komitesinin oluşturulmasını, söz konusu komite, belediye, orman, kültür ve turizm, ulaşım, vb. ilgili yerel ve ulusal kamu birimleriyle ortaklaşa çalışarak Likya Yolu üzerindeki bakım, temizlik ve onarım çalışmalarının yürütülmesini sağlanmasını istiyor.

Kate Crow’un Türkiye için yaptıklarını yamakla bitmez. O nedenle hem çok kimsenin haberdar olmadığı üstün çalışmalarını hem de Türkiye’nin doğal ve kültürel zenginliklerini, tanıtma ve korumanın yanı sıra, turizmin nimetlerinden faydalanarak nasıl bir istihdama dönüştürme konusundaki eşsiz fikirlerini daha sonraki yazı dizimde sizlerle paylaşacağım.

Silvan GÜNEŞ

Biyografi Yazarı

Alıntı & Kaynak & Fotoğraflar

http://www.turkeysforlife.com/2010/01/trekking-in-turkey-kate-clow-and-lycian.html

https://www.amazon.com/Lycian-Way-Turkeys-Distance-Walking/dp/0953921867

https://www.aa.com.tr/tr/turkiye/avrupadan-turkiyeye-yuruyusun-rotasi-belirlendi-/1007219

http://www.antalyalikyayolu.com/