Stratonikeia Antik Kenti

Stratonikeia Antik Kenti Muğla’nın yatağan İlçesi’nin 6-7 km batısında Yatağan-Milas karakolu üzerindeki Eskihisar Köyü sınırları içerisindedir. Stratonikeia kent merkezinde yapılan kazı ve araştırmalar, Geç Bronz Çağı’ndan günümüze kadar yerleşimin olduğunu göstermektedir. Yerleşmenin adı sırasıyla; Hititler Dönemi’nde Atriya, Arkaik ve Klasik Dönemde Khrysaoris ve Idrias, Hellenistik Dönemde Stratonikeia ve son dönemde ise Eskihisar olmuştur. İ.Ö. 3. yüzyılda Suriyeli Kralı I. Seleukos eşi Stratonike'yi oğlu Antiokhos'a verdi. Antiokhos da önce üvey annesi sonra eşi olan Stratonike adını kente verdi. M.Ö. 281-261 yılları arasında tahtta bulunan Seleukos Kralı Antiokhos’un karısı Stratonike adına yenilenmiş olan kent, M.Ö. 133 yılında Pergamon Krallığı’nın Roma İmparatorluğu’na miras kalması karşısında ayaklanan Aristonikos’un kente sığınması sırasında kent Romalılarca kuşatılmış, halkı açlıktan kırılmıştır.

Stratonikeia Antik Kenti İçin Amasyalı Strabon Ne Dedi?

M.Ö. 63- M.Ö. 23 yılları arasında yaşamış olan Amasyalı ünlü coğrafyacı Strabon’un kent hakkında verdiği bilgilerde, Stratonikeia Antik Kenti’nin çok güzel yapılarla donatılmış olduğunu öğreniyoruz. Yapılan kazılarda elde edilen sikkelerde, Stratonikeia sikkelerinin Rhodos'tan bağımsızlığını kazandığı İ.Ö. 167'den itibaren basılmaya başlandığı ve Gallienus (İ.S. 253-268) zamanına kadar devam ettiği anlaşılmaktadır.

Stratonikeia Antik Kenti Hippodomik Planlı olarak Düzenlen

“Kent Dönemde, Hippodomik planlı olarak düzenlenmiş ve Roma İmparatorluk Dönemi’nde de aynı yerleşim sistemi devam etmiştir. Roma Dönemi sonrasında yerleşim küçüldüğünden Bizans, Beylikler ve Osmanlı Dönemlerinde ise kentin belirli bölümlerinde yerleşim olmuştur.”[1] Kentin akropolü güneydeki dağın tepesindedir. Bu tepenin çevresi bir surla çevrilmiş olsa da, bugün kent surlarının yalnızca önemsiz uzantıları görülmektedir. Yerleşim alanının kuzeydoğu köşesinde, büyük kesme taşlar ile kireç harçtan örülmüş güçlü bir kalenin yıkıntıları vardır. Yapı, büyük kesme taşlar ile kireçli harçtan örülmüştür. Yapının onarım gördüğü diğer yapılardan alınma yazıtlı taşlar ve sütun gövdelerinden anlaşılmaktadır. Kentin kuzey kenarındaki ana giriş kapısı büyük bloklardan oluşmaktadır. Geniş ve ince taş duvarcılığı ile örülmüştür. Bu kapının üzerinde kemer olduğu kalıntılardan anlaşılmaktadır. Kapı iki girişlidir. İki kapı girişi arasında bir nymphaion[2] vardır. Kapıdan sonra sütunlu bir alanın ve yolun varlığı görülmektedir. Kentin tam ortasında, en çok göze çarpan yapısı, kent meclisinin toplandığı bouleuterion[3] (Senato evi) bulunmaktadır. Bouleuterion tiyatro benzeri küçük bir yapıdır. Sahne binasının kalıntıları, yapılan kazılarda büyük ölçüde ortaya çıkarılmıştır. Antik kent üzerinde günümüzde terkedilmiş Eskihisar Köyü bulunmaktadır.

Stratonikeia Antik Kenti'nde "Serapis Tapınağı" Mutlaka Ayağa Kaldırılmalıdır

Bu yapının hemen batısındaki tek başına duran kapı bu alanın giriş kapısıdır. Bunun Serapis Tapınağı olduğu ileri sürülmüştür; ancak kazılarda bulunan yazıtlar bu görüşün yanlış olduğunu göstermiştir. Bouleuterionun kuzeye bakan dış duvarında Diocletianus[4]'un fiyat listesi ve bunun uygulanmasına ilişkin giriş kısmı Latince yazılmıştır. Bu yapının alttaki oturma sıraları korunmuştur. Kentin batısında, Antik Yunan ve Roma'da gençlerin düşünsel ve bedensel yönden eğitildikleri, öğrenim gördükleri, spor etkinliklerinde bulundukları gymnasion[5] denilen yapı bulunmaktadır. Kente giriş kapısının önündeki kutsal yolun kenarında oda mezarlar yer almaktadır. Giriş kapısından başlayan kutsal yol nekropolden geçmekte ve Lagina'daki Hekate kutsal alanına ulaşmaktadır. Söz konusu nekropol sahası günümüzde kömür ocakları havzası altında kalarak yok olmuştur.

Stratonikeia Antik Kenti'nde Tiyatro ve Önemli Bir Yazıt

Kuzeyinde, yamaç üzerindeki bir teras üzerinde şimdiki karayolunun hemen altındaki, bir yazıtta imparator için yapılmış küçük bir tapınağın kalıntıları göze çarpar. Bunun aşağısında da büyük bir tiyatro vardır. Burada cavea, merdivenlerle 9 cuneusa bölünmüştür ve tek diazoma[6] vardır. Antik kent içinde, Arkaik ve Klasik Döneme ait iki farklı sur duvarı (3.600 m uzunluğunda), Hellenistik Dönemden Anadolu’nun en büyük Gymnasionu (105x267 m ölçülerinde) ve Tiyatro, Roma İmparatorluk Dönemi’ne tarihlenen Meclis Binası (bouleuterion), Hamam kompleksleri, Agoralar, Tapınaklar, Şehir Kapıları, Sütunlu Cadde, Çeşmeler ve Su Yapısı, Mezar Anıtları gibi yapılar bulunmaktadır. Bu yapılardan Bouleuterion’un (Meclis Binası) duvarlarında Gerekçe Menippos’un takvim yazıtı (Augustus Dönemi) haricinde, Latince Roma Dönemi’nde (M.S. 301) kentte satılan tüm mal ve hizmetlerin adları ile fiyatları yer almaktadır.

Stratonikeia Antik Kenti'nde Kiliseler ve Osmanlı Dönemi

Bizans Dönemi’nden Kiliseler (Erikli, İsa ve Mikail kilisesi) ve evler görülebilmektedir. Bunların dışında Köy Meydanı’nda Beylikler Dönemi hamamı (Selçuk Hamamı-M.S. 14-15. yy), Osmanlı Dönemi Camii (Şaban Ağa Camii-1876) ile kent içinde, Osmanlı Çeşmesi (19. yüzyıl), Ağa Evleri (18-19. yy), Sokak Kenarında Dükkânlar (1912), Adnan Menderes Dönemi Meydan Çeşmesi (05.04.1954) ve evler yer almaktadır.

Stratonikeia Antik Kenti'nde Osmanlı ve Cumhuriyet Dönemine Ait Yapılar da Görülebilmektedir

Stratonikeia Antik Dönem ile Osmanlı ve Cumhuriyet Dönemi yapı ve kent dokusunun birlikte görülebileceği nadir yerlerden birisidir. Farklı dönemlere ait pek çok yapının iç içe olması, kenti gezecekler için bulunmaz bir fırsattır. Antik kentteki tarihi yapıların tamamı, Osmanlı Dönemi taş döşeli yollarda yürüyerek gezilebilmektedir.

Alıntı & Kaynak & Fotoğraflar

• http://www.muglakulturturizm.gov.tr/TR-159712/stratonikeia-antik-kenti.html

   

• https://www.kulturportali.gov.tr/turkiye/mugla/gezilecekyer/stratonikeia-antik-kenti

   

* https://www.wikiwand.com/tr/Gallienus

• https://yoldaolmak.com/stratonikeia-antik-kenti-mugla.html

[1] http://www.muglakulturturizm.gov.tr/TR-159712/stratonikeia-antik-kenti.html [2] Nymphaion: Nymphaeum ya da nymphaion antik Yunanistan ve Roma'da nemfleri kutsamak adına dikilen anıtlara verilen isimdir. Nef: Kilise mimarisinde apsise dik ya da paralel olarak yer alan ve birbirlerinden sütun yada paye dizileriyle ayrılan uzunlamasına mekanlara verilen ad.

[3] Bouleuterion:

Konsey evi, meclis evi ve senato evi olarak da çevrilen bir bouleuterion, Yunanistan'da demokratik bir şehir devleti vatandaşlarının konseyini barındıran bir bina idi. Bu temsilciler halkla ilişkiler hakkında görüşmek ve karar vermek için bulvarda toplandılar. [4] Diocletianus: Gaius Aurelius Valerius Diocletianus 20 Kasım 284 ile 1 Mayıs 305 tarihleri arasında görev yapmış Roma imparatorudur. Diocletianus tarihçiler tarafında Üçüncü Yüzyıl Krizi olarak bilinen döneme son vermiştir. Otokratik bir hükümet kurmuştur.

[5] Gymnasion:

Antik Yunanistan'da halka açık yarışmalara katılan atletlerin beden eğitimi için düzenlenmiş, çevresinde revaklı avlular bulunan büyük bina. Bu yer aynı zamanda sosyalleşme ve entelektüel uğraşılar için de kullanılırdı. Kelime, Yunanca "çıplak" anlamına gelen gymnos sözcüğünden türetilmiştir. [6] Diazoma: Oturma basamaklarını (cavea) yatay olarak bölen yürüyüş yolu. Normal bir tiyatroda iki tane diazoma olur, büyük tiyatrolarda  üç diazoma vardır.  En üstteki diazoma’nın sağ ve solunda çoğunlukla seyirci giriş ve çıkışları vardır.