Müslümanlık VII. yüzyılda Arap kabileler arasındaki çatışmalardan sonra kısa sürede tüm Arabistan’da kabul edildi. Hemen ardından, Dört Halife Dönemi’nde (632-661) Arabistan dışında yayılmaya başladı. Halife Ömer, Suriye’yi, Filistin’i ve Mısır’ı ve İran’ı İslam dünyasına kattı. Halife Osman zamanında Suriye Valisi Muaviye, Kıbrıs’ı alarak (649), 1.200 dinar vergiye bağladı. Ancak, Kıbrıslılar Bizans’a yardım ettiği için 653’de Muaviye buraya bir çıkarma daha yaptı. Daha önce de 652’de Anadolu kıyılarının fethi sırasında Bizans donanması ile İslam donanması arasında Antalya önlerinde Zat-el Şenari yapılmış, Bizans donanması yenilmiştir. Ama Müslümanlar Pamfilya kıyılarına çıkarma yapmamışlardır. 655’te Finike yakınlarından bir Bizans donanması daha Pamfilya kıyılarında tutulduğu bir fırtınada büyük zarar görmüştür. Gerek Abbasiler gerekse Emeviler döneminde, Müslümanların Pamfilya bölgesine yerleştiği görülmez. İslam devletlerinin uç şehri Tarsus’tur. Özellikle Abbasiler zamanında uç bölgelerine yerleştirilen Türkler zaman zaman Anadolu içlerine dek sarkmaktadır. Ancak, Pamfilya’nın kuzeyini çevreleyen Toroslar bu akınların bölgede de yönelmesini engellemektedir.

Türkler Geliyor

Bölgenin kesin olarak İslam egemenliğine geçişi, buraya Türklerin yerleşmesine, Selçuklular dönemine rastlamaktadır. Süleyman Şah, 1085’te Antalya’yı aldı. Ondan önce Amiral Karinoğlu Fazl 860’da Antalya’yı ele geçirmiş, ancak kent daha çok korunmamış, Bizanslılar’a bırakılmıştı. 1085’te alındıktan sonra ise 1103’e değin Anadolu Selçuklularının elinde kalmıştır.  Bizanslılar, 1103’te İmparator Alexius Komnenos zamanında kenti yeniden ele geçirdi. Kısa bir süre sonra ise yine Türklerin eline geçti. Kısa süre sonra yine Türklerin eline geçti. Kent art arda tam altı kez el değiştirdi. İoannis Kemnenos 1120’de Antalya’yı bir daha Bizans’a bağladı. II. Sultan Kılıçaslan, kaleyi kuşattı ama alamadı. Bu kez Bizans egemenliği, 1206’da Anadolu Selçukluların kenti 3 kez almasına rağmen, 87 yıl sürdü. Sultan Gıyasettin Keyhüsrev, sıkı bir kuşatmayla kenti teslim almaya zorladı ve aldı. Antalya'yı ilk Türk yurdu yapan kişi olarak tarihe geçti. Antalya’nın Anadolu Selçukluları için önemi büyüktü. Ekonomilerini geliştirmeleri ticarete bağlıydı. Bu da Karadeniz ve Akdeniz’e açılmakta olacaktı. Oysa kuzeyde İznik ve Trabzon Rum İmparatorlukları, kapalı bir çember içindeydi.  İç Anadolu’dan gelen tüccarlara güçlük çıkartılması, İskenderiye, Suriye, Mısır’dan deniz yoluyla gelen kervanların yağmalanması, Antalya’nın alınmasını zorunlu kılmaktaydı. 1206’da I. Gıyasettin Keyhüsrev Antalya Kalesi’ni kuşattı. İki ay sonra kale alındı. Mubarizüddin Ertokuş Bey’e Antalya Emirliği “emirüs sevahilliği” verildi. Fakat I. Keyhüsrev kısa bir süre sonra İznik İmparatorluğu ile yapılan savaşta öldü (1210-1211). Ardından, kargaşalıktan yararlanan Antalyalı Hıristiyanlar, Kıbrıs’tan da yardım alarak, Antalya’yı ele geçirdiler. Bir süre sonra iç kargaşalıkları yatıştıran Keyhüsrev’in oğlu I. Keykavus Antalya’yı geri aldı. Ertokuş Bey de yine emirliğe atandı. I. Keykavus zamanında Selçuklular, Trabzon İmparatorluğu’nu yenilgiye uğratıp Sinop’u aldılar. Anadolu’da kesin bir egemenlik kurarak, iki denizde de ticareti ele geçirdiler. Bu sırada doğuda Moğol tehlikesi büyümekteydi. Onlarla uğraşırken Akdeniz’deki yarı bağımsız beyliklerin fırsattan yararlanmaya kalkma olasılığı vardı. Özellikle Korakesyon’dan (Alanya) korkulmaktaydı. Korakesyon, doğal limanı, güçlü ve korunaklı kalesi ile Akdeniz’de çok önemli bir yerleşme merkeziydi. Antalya, başkent Konya’ya da uzak düşmekteydi. Bu nedenle Selçuklular, Korakesiyon’u aldılar. Burası Selçukluların kışladı oldu. Korakesyon yalnız Pamfilya’nın değil, tüm Anadolu’nun en önemli yerleşme merkezlerinden biriydi.  Selçuklulardan Osmanlıların yükselme dönemine değin tarihsel olayların merkezi, Antalya’dan çok Alanya idi. Bu yüzden bölgenin tarihini Alanya’nın tarihi ile birlikte izlemek daha yararlı olacaktır. Alıntı & Kaynak & Fotoğraflar

• Yurt Ansiklopedisi, Türkiye İl İl; Dünü, Bugünü, Yarını, Anadolu Yayıncılık AŞ., İstanbul, 1982, Cilt:2, s. 773, 774

• http://www.wikizero.co/index.php?q=aHR0cHM6Ly9lbi53aWtpcGVkaWEub3JnL3dpa2kvQWxleGlvc19JX0tvbW5lbm9z
• http://tr.geoview.info/gazi_ertokus_bey,12870848p

Not: Gazi Ertokuş heykeli Isparta Atabet'de adına yaptırılmış olan Gazi Ertokuş Bey Medresesi bahçesindedir. http://antalya-city-blog.blogspot.com/2014/12/atabey-ertokus-medresesinde-tarihi.html

• https://books.openedition.org/ifeagd/1705?lang=en