Kısa adıyla PTT olan Posta ve Telgraf Teşkilatı, ülke tarihimizde önemli bir yer tutuyor. Her yıl 23-30 Ekim tarihleri arasında kutlanan PTT Haftası içinde olmamız vesilesiyle, özelikle 19 ve 20. Yüzyıllarda her ülke için özel bir değere sahip olan Posta Teşkilatı olan PTT tarihini ve bugün hangi noktada, ne şekilde hizmet verdiğini gözden geçirelim istedik. Posta ve Telgraf Teşkilatı’ndan bugün bir anonim şirket olan ve günümüzün koşullarına adapte hizmetler üretirken bu süreçte içinden bir de Türk Telekom devini çıkaran PTT’nin yolculuğuna çıkalım.

PTT’nin Kuruluşu ve Gelişimi

Adından da anlaşılacağı gibi 19. Yüzyıl ( 1800’ler) içinde haberleşme, ülkelerin birbirleriyle savaş ve rekabet ortamında en belirleyici öğelerden biriydi. PTT’nin kuruluşu ve gelişimini de Osmanlı döneminde atılan ilk adımlardan farklı düşünmemiz mümkün değil. İlk olarak 23 Ekim 1840 yılında Nezaret yani bugünkü karşılığı Bakanlık olarak Posta Teşkilatı kurulmuş ve ilk Postane de “Postahane-i Amire” ismiyle İstanbul Eminönü’deki Yeni Camii avlusunda açılmıştır. Bu teşkilatın kuruluşundan 5 yıl önce Samuel Morse tarafından telgraf icat edilir ve yaygınlaşır. Bu gelişmeyle birlikte 1843 yılında telgraf müdürlüğü kurulur ve 1871 yılında Posta ve Telgraf Nazırlığı kurulur. 1909 yılında telefonun da artık devreye girmesiyle Posta Telgraf Telefon Nezareti haline gelen kurum, 1913 yılında Posta Telgraf Telefon Umum Müdürlüğü ismini alır. 1. Dünya Savaşı ile Kurtuluş Savaşı’ndaki tüm haberleşmeler, bu nezaretin oluşturduğu alt yapı ile sağlanmıştır. İki büyük savaşın yarattığı tahribat ve yorgunluğun üzerine kurulan modern Türkiye Cumhuriyeti ise bu altyapıyı devralarak geliştirme yoluna girmiştir. PTT ( Posta Telgraf Telefon) ismiyle kurum İçişleri Bakanlığı’na bağlı olarak çalışmasını sürdürmüş ve 1933 yılında Bayındırlık Bakanlığı’na, oradan da 1939 yılında yeni kurulan Ulaştırma Bakanlığı’na bağlanmıştır. Bu yıldan itibaren ülkenin hemen tüm haberleşme hizmetlerini yürüten ve postahane kelimesinden postane kelimesine evrilen şubeleri ile ülkenin her noktasında en çok kullanılan mekanlardan biri olan PTT,  1980 sonrasının ekonomik dönüşüm ve özelleştirme süreçlerinden etkilenmiştir. 1994 yılında Türk Telekomünikasyon AŞ ismini alan kurum, şirketleşmiş ve Türk Telekom PTT ismiyle anılmaya başlanmıştır. Telefon ve devamında internet hizmetlerinin Türk Telekom bölümünde yürütülmesinin ardından Türk Telekom, ayrı bir firma olarak kurumdan ayrılmış devamında da özelleştirilmiştir. Türk Telekom’un ayrılması ile telefon hizmetleri dışarıda kalan ve telgrafın da artık kullanılmayan bir haberleşme biçimi olmasıyla birlikte PTT, kaderin bir cilvesi gibi ilk kurulduğu zamanki posta örgütü halinde çalışmalarına devam etmektedir.

Günümüzde PTT

Yukarıda da değindiğimiz gibi PTT, ülkemizin bugün posta haberleşmesini sağlayan güçlü bir örgütlenmedir. Çağın ihtiyaçlarına uygun şekilde yenilenen PTT, kargo hizmeti de sağlamaktadır. Elbette PTT denildiğinde akla ilk gelen posta gönderim şekli de mektuptur. Zamanında insanların birbirleriyle iletişiminde en çok önem taşıyan yol olan mektup yazma alışkanlığı, günümüzün internet dünyasında artık tamamen nostalji anlamını taşıyor. Ancak resmi ve gayrı resmi olarak mektuplaşma sistemi üzerine inşa edilen PTT alt yapısı, bu meşakkatli ve uzmanlık gerektiren bu tecrübesini teknolojiyle adapte ederek hizmet vermeye ve halen günlük hayatımızın bir parçası olmaya devam ediyor. PTT Bank, ePTT AVM, PTT Kargo gibi yeni ürün ve hizmetler sunarken dijital dönemin getirdiği yenilikleri kullanan kurum, bir devlet kuruluşu olarak ülkenin göz bebeği konumunda. Mektup yazımının gelişkin olduğu zamanlarda iletişimin yarattığı kültür de bugünden farklıydı. İnsanlar, birbirlerine mektup yazarak kendilerini anlattıkları için söyleyecekleri sözleri de üzerinde düşünerek belirlerdi. Zaman bu anlamda mecazen daha yavaş akardı ve postacı kültürü söz konusuydu. Birbirlerinden haber bekleyen insanların postacı yolunu gözleme diye bir alışkanlıkları olmuştu. İşte böylesine önem arz eden bir konuda PTT ve başta postacılar olmak üzere onun emekçileri, bu dönemlerde görevlerini titizlikle yerine getirmişlerdir. Bugün halen resmi yazışmalar, önemli konular ve hukuki değeri olan evraklar, bilindik posta taşıma yöntemi ile karşı tarafa ulaştırılmakta, PTT de bu trafiğin içinde can damarı görevi almaktadır.

PTT Hakkında Önemli Bilgiler

• PTT, eski deyişle postane yeni deyişle şubeleriyle bugün 5000’e yakın noktada hizmet veriyor. PTT Genel Müdürlüğü, lokasyon anlamında herkesin evinden ortalama 20 dakika mesafesinde bir şube yerleştirmeyi planlıyor.
• PTT’nin kendisi ile birlikte anılan değerlerinden biri de pullarıdır. Önemli günlere, tarihi olaylara dair basılan PTT Pulları, tek başına bir arşiv niteliği taşıyor. Bu pulların sergilendiği bir de müze bulunuyor. PTT Pul Müzesi. Ankara’nın merkezinde Ulus’ta yer alan ve Atatürk’ün talimatıyla kurulan Emlak ve Eytam Bankası’nın tarihi binasının restorasyonu ile son halini alan binada bulunan binayı, özellikle pul meraklılarının görmesinde yarar var.
• PTT Bank atmleri de hayatı kolaylaştıran bir unsur. Bugün hiçbir banka şubesinin bulunmadığı 1000’i aşkın yerde yurttaşlara hizmet götüren PTT Bank atmleri, tüm bankaların ortak noktası olmasının yanında devletten maaş ya da ödeme alanlar için de kullanılıyor. Ayrıca para transferi imkanını çok eskiden beri sağlayan PTT, bu atmler vasıtasıyla işleri daha da kolaylaştırıyor.
• PTT, ayrıca PTTCell ile cep telefonu sim kartları ve ePTT Avm ile de elektronik ticaret alanlarında hizmetler sunuyor.
• PTT, spor konusunda da bir kulüp olmayı başarmış bir devlet kurumu. PTT Gençlik ve Spor Kulübü, Ankara merkezli bir spor kulübü olarak uzun yıllar birçok önemli basketbolcu yetiştirirken uluslar arası başarılar da kazandı. Daha sonra Türk Telekom PTT olan kulüp, artık yalnızca Türk Telekom ismiyle faaliyet gösteriyor.
• PTT bugün, Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı’na bağlı olarak çalışan bir genel müdürlük. Ülke tarihine damgasını vurmuş haberleşme hizmetleri ve posta teşkilatı görevini yerine getirirken adeta bir özel banka gibi çalışan para transferi ve gönderi işlemlerini dijital teknolojinin yeniliklerini kullanarak yerine getirirken ayrıca devlete katma değer sağlayan karlılıklara da imza atıyor.

23-30 Ekim PTT Haftası

Bundan 168 yıl önce 23 Ekim 1840 yılında kurulan Osmanlı Posta Teşkilatı’nın başlangıç olarak alındığı PTT, kuruluş tarihinden gelerek 23-30 Ekim tarihlerinden her yıl PTT Haftası ile onurlandırılıyor. Bir toplumun devlet – ülke geleneğinde olmazsa olmaz önem taşıyan haberleşme ağını, ülkemizde simgeleyen PTT, günümüzün ihtiyaçlarını da kapsayarak görevini yapmaya devam ediyor. PTT Haftası Kutlu olsun. Kaynaklar: ptt.gov.tr