BM tarafından Müzeler Günü olarak ilan edilen 18 Mayıs tarihinden hareketle ülkemizde de her yıl 18-24 Mayıs tarihleri, 1982 yılından beri Müzeler Haftası olarak kutlanıyor. Kelime anlamı olarak: “Kazılarda bulunan yapıtların, sanata ve bilime ilişkin nesnelerin, sanat ve bilim yapıtlarının, etnolojik vb. nesnelerin bir arada ya da ayrı ayrı sergilendiği, saklandığı, korunduğu yapı.” olarak tariflenen müze, o ülkenin kültürel, tarihsel ve sanatsal birikimini tematik olarak yansıtan yerlerdir. Dolayısıyla müzelerin varlığı, üretimi ve yönetimi ülkenin geleceği açısından çok önemlidir. 18 Mayıs Müzeler Günü ve 18-26 Mayıs Müzeler haftasına girerken hem bu önemli  konuya hem de Türkiye’deki müzelere bir göz atalım.

Müzeler ve Müzeler Günü ile Haftası

Yabancı bir ülkeye seyahat ediyorsanız hatta kendi ülkenizdeki başka bir şehre gidiyorsanız, gezilecek – görülecek yerleri araştırdığınızda karşınıza mutlaka o şehre ait müzeler çıkar ve siz de olanak bulabildiyseniz o müzelere gitmeye çalışırsınız. Peki, yaşadığınız şehirdeki müzeleri ziyaret ettiniz mi? Müze ziyaret etme alışkanlığınız var mı? Örneğin, Türkiye’nin 16 milyon nüfusuyla en kalabalık şehri olan İstanbul, müze yönünden de ülkenin en zengin şehri. Sizce İstanbul’daki bu müzeleri ziyaret edenlerin oranı şehirde yaşayanların mı yoksa şehre gelen yerli ve yabancı turistler lehine mi? Genellikle şehirde yaşayanlar, azınlıkta kalıyor. Bu veriler, yalnızca İstanbul için değil belki de dünyanın tamamı için geçerlidir. Hem kaliteli ve ilgi çekici bir zaman geçirmek hem de öğrenmek için hangi tema ile alanda olduğuna çok takılmadan bu yılki Müzeler Günü ve haftası, size vesile olsun. Şehrinizde hangi müzeler varmış bir araştırın ve en yakın zamanda da bu müzelere gitmek için bir plan yapın. Hangi müzeye giderseniz gidin, size mutlaka olumlu yönde katkısı olacaktır. Özellikle küçük yaşta çocuğu olan ebevbeynlerin hafta sonları, çocukları ile onların da keyif alabilecekleri müzeleri ziyaret etmeleri, çocukların yetişkin dönemlerinde böyle bir alışkanlık kazanmaları yönünde büyük bir katkı verecektir. Müze kelimesinin kökeni ve hikayesi de oldukça ilginçtir. Kelime kökeni Yunan mitolojisinde bir tapınak ismi olan Mouseion’dur. Anlatıya göre Mouseion tapınağı ilham perisi olarak adlandırılan Musalara adanarak inşa edilen yapılardır. Bu anlamda ‘Musalara Ayrılan Tepe’ olarak da geçen Mouseion, Antik dönemdeki felsefi ve sanatsal üretimin esin kaynağı olan perilere adanmıştır. Musalara ayrılan tapınak manasından türeyerek Mouseion ismini alan bu yapılarda antik çağda dersler verilmiş ve bilimsel araştırmaların da yapıldığı ensititü niteliği almıştır. Hatta yapıların bu işlevi nedeniyle kelime ilerleyen zamanda ‘Bilimler Tapınağı’ olarak da kullanılmıştır. Burada bahsedilen Musa kelimesi, Musevilik dininin tebliğcisi Hz. Musa ile karıştırılmamalıdır. Musalar olarak bahsedilen ilham perilerinin ismi olan Mousa kelimesi Yunancada akıl, düşünce ve yaratıcılık gücü anlamındaki men kökünden türetilmiştir. Bu ilham perileri, Yunan mitolojisine göre Tanrılar tanrısı Zeus ile Bellek tanrıçası olarak inanılan Mnemosyn’in kızlarıdır. İsimlerine bu Mousa/Musa kelimesinden Müzler denilmeye başlanmıştır. İnanışa göre Helikan Dağı’nda yaşarlar ve 9 kız kardeştirler. Her birinin temsil ettiği ve koruduğu sanatsal alanlar ayrıdır. Yani, 9 ayrı sanat – bilim dalı. Yine inanışa göre uçan at Pegasus ile bu ilham perileri Helikan dağı’ndan yaratcılık taşırlar ve bu uğraşları verenleri korurlar. Peki, uğruna tapınaklar yapılan bu 9 ilham perilerinin isimleri ve temsil ettikleri sanat – bilim dalları nedir?  İnanışa göre bu perilerin isimleri ve alanları şöyledir:

1. Kalliope (Epik şiir)
2. Kleio (Tarih)
3. Polymnia (Uyum ve İlahi sanatları)
4. Euterpe (Lirik şiir)
5. Terpsikhore (Müzik ve dans)
6. Erato (Romantik ve erotik şiir)
7. Melpomene (Trajedi)
8. Thalia (komedi)
9. Urania (Astronomi)

Müzenin sözlük anlamı olan ‘bir araya getirme’ Yunancadaki ‘Mouseion’ kelimesi’nden Latinceye ‘Museum’ olarak geçmiş ve Türkçedeki müze kelimesi de köken olarak Latince kaynaklı Fransızca olarak belirtilmektedir. Ancak her biri, isimlerinden de anlaşılacağı gibi günümüze kadar yansımış olan ilham perilerine yönelik inanç, bugünkü müze kültürünün de başlangıcını oluşturan tarihsel durumdur.

Müzeler Günü’nde Türkiye

18 Mayıs Müzeler gününde Türkiye’de Müze kart ile ziyaret edilen müzelerden 39 tanesi, gün boyunca ücretsiz olarak ziyaret edilebilecek. Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından alınan kararla Müzeler Günü vesilesiyle insanları müze ziyaretine özendirme ve alışkanlık kazandırma amacıyla aralarında Antalya, Alanya, Side ve Demre Likya müzelerinin de olduğu ülke genelindeki 39 müze, 18 Mayıs Müzeler Günü’nde ücretsiz ziyaret edilebilecek. İşte o müzelerin listesi: 1- Adana Müzesi 2- Amasya Müzesi 3- Ankara Anadolu Medeniyetleri Müzesi 4- Ankara Etnografya Müzesi 5- Antalya Müzesi 6- Alanya Müzesi 7- Side Müzesi 8- Demre Likya Uygarlıkları Müzesi 9- Aydın Müzesi 10- Burdur Müzesi 11- Bartın Amasra Müzesi 12- Çorum Müzesi 13- Edirne Müzesi 14- Edirne Türk-İslam Eserleri Müzesi 15- Eskişehir Eti Arkeoloji Müzesi 16- Gaziantep Arkeoloji Müzesi 17- Gaziantep Zeugma Mozaik Müzesi 18- Hatay Arkeoloji Müzesi 19- İstanbul Arkeoloji Müzeleri 20- İstanbul Ayasofya Müzesi 21- İstanbul Türk ve İslam Eserleri Müzesi 22- İzmir Arkeoloji Müzesi 23- İzmir Atatürk Müzesi 24- İzmir Efes Müzesi 25- İzmir Ödemiş Müzesi 26- Kahramanmaraş Müzesi 27- Kastamonu Müzesi 28- Kocaeli Müzesi 29- Konya Mevlana Müzesi 30- Konya Karatay Çini Eserler Müzesi 31- Mardin Müzesi 32 -Mersin Müzesi 33- Muğla Fethiye Müzesi 34- Muğla Marmaris Müzesi 35- Niğde Müzesi 36- Sivas Müzesi 37- Sinop Müzesi 38- Şanlıurfa Müzesi 39- Şanlıurfa Haleplibahçe Mozaik Müzesi Bu müzelerin, 18 Mayıs 2019 tarihinde gece saat 23:00’e kadar açık olacağını özellikle belirtelim.

İnternetten Gezilebilen Müzeler

Müze ziyaretinin değerini vurgularken gezebileceğiniz müzelerle ilgili konuyu daha geniş bir çerçeveden ele almakta yarar var. Ülkemiz için konuştuğumuzda Kültür ve Turizm Bakanlığı’na doğrudan bağlı olan müzelerin yurttaşlar tarafından ziyareti için Müze Kart uygulaması olduğunu hatırlatalım. Ancak yine bakanlığa bağlı bazı özel müzelerde Müze Kart dışında ekstra giriş ücreti de bulunuyor. Bu müzeler dışında Oyuncak Müzesi, Rahmi Koç Müzesi, Uçurtma müzesi gibi tematik müzeler de yalnızca İstanbul’da değil ülkenin pek çok yerinde yer alıyor. Dolayısıyla kendinize bir iyilik yapın ve en az 2 haftada bir daha önce gitmediğiniz müzeleri araştırıp ziyaret programınıza alın. Fiziki ziyaret dışında gelişen teknoloji ile internet üzerinden gezilebilecek müzeler de mevcut. Ülkemizden de 1 müzenin bulunduğu internet üzerinden gezilebilen 10 müzenin listesini sizlere sunarken Müzeler günü ve Müzeler Haftası kutlu olsun diyoruz.

1. Ayasofya Müzesi, Türkiye
2. Louvre Müzesi, Fransa
3. British Museum, İngiltere
4. Solomon R. Guggenheim Müzesi, Amerika
5. National Gallery of Art, Amerika
6. Amerikan Hava Kuvvetleri Müzesi, Amerika
7. Smithsonian National Museum of Natural History, Amerika
8. The Metropolitan Museum of Art, Amerika
9. Dali Müzesi, İspanya
10. Vatikan Müzesi, İtalya