Podalia

Podalia Antik Kenti, Antalya'nın Elmalı İlçesi'nde Karamık Köyü yakınlarında yer almaktadır. Adı var kendi yok; hüzünlü bir tarihin hikayesidir okuyacağınız… Eğer merak sarmışsanız, o zaman buyurun başlayalım!...

Podalia Antik Kenti, Antalya’nın Elmalı ilçesine 25 km. uzaklıktadır. Eski Avlan Gölünden arta kalan ovada; Karamık köyü yakınında yer almaktadır. Kent, küçük bir Likya kentidir ve ne yazık ki yerinden yeller esmektedir. Hakkında bulduğum bilgiler ise şöyledir; Podalia sözcüğü Luwi dilinden türetilmiştir ve “Göllücek” anlamına gelmektedir. Nitekim bölgede bulunan Avşar Gölü de tarihte “Podalia Göl” olarak bilinmektedir. Dolayısıyla buradan da anlaşılıyor ki, Luwiler demek ki göle kendi dillerince “podali” diyorlardı. Buraya kurdukları şehre de o nedenle “Polaria” adını vermişlerdi…

Arkhepolis ve Teimarkhos Hem Padalia Hem de Arneai Vatandaşıdır

Kentin lokasyonu yapılmadığı için elimizde kent hakkında sınırlı bilgi vardır. Kent alanı ve yakın çevresinde hiçbir yazıta rastlanmamıştır. Belki de bundan sonra yapılabilecek kazı çalışmaları, elde edilebilecek bulgular kentin şansını değiştirebilir. Kentin adı başka Lykia kentleri sayesinde bilinebilmiştir. Bu kentlerde ele geçmiş bir dizi onurlandırma yazıtında ve Patara’daki Stadiasmus yazıtında anılmaktadır. Bu yazıtların en uzun süredir bilineni, Arykanda kentinden ele geçendir. “Arykanda ve Podalia” vatandaşı olan İmparatorluk kültü rahibesi Apollodote’nin onurlandırıldığı bir yazıtta Polaria'dan bahsedilmektedir. Patara Antik Kenti'nde yayınlanan bir başka yazıtta Arkhepolis onurlandırılmıştır. Diğer bir yazıtta ise Arkhepolis'in oğlu Teimarkhos da onurlandırılmıştır. Arkhepolis ve Teimarkhos hem Podalia hem de Arneai” vatandaşıdır. [1]

Podalia Antik Kenti’nin Kalıntıları Havaya mı Uçtu?

Podalia Antik Kenti Likya Birliğine dahi olan kentlerin arasında ismi geçmektedir. Fakat nasıl bir yağma, yıkıma uğramışsa...; diğer antik kentlerde -en azından- bazı yollar, caddeler, tapınaklar, devlet binaları, agora, hamam, vb ayakta kalabilmişken; nasıl olmuşsa bu kente ait taş üstüne taş bırakılmamıştır. Üzülerek söylemek gerekirse, sanırım Podalia’yı biraz da yöre köylerinin evlerinde, ağıllarında kullanılan taşlarda; yol yapımlarında ya da aklınıza dahi gelemeyecek en uç günümüz yapılaşmanın içinde aramak gerekecektir! Yörede bilimsel araştırmanın yapılmamış olması ise tarih için büyük bir kayıptır. Romalıların buraya egemen oldukları yıllarda kendi adına sikke bastığı bilinmektedir. Bizans döneminde ise Myra metropolitliğine bağlı bir piskoposluk merkezi olduğu anlaşılmaktadır.

Günümüzde, Karemik köyü yakınındaki tepede rektogonal tekniğinde yapılmış bazı kalıntılarla karşılaşılmıştır. Ayrıca Hellenistik çağ ve sonrasına tarihlenen keramik parçaları, yüzeyde çok sayıda bulunmuştur. Bunlar arasında erken Tunç çağına ait keramik parçalarının oluşu Podalia’daki yerleşimin oldukça eskiye indiğini bizlere göstermektedir.

Dünyanın En Ünlü Hayırseveri Opramoas

“Dünyanın En Ünlü Hayırseveri Bir Antalyalı”, başlıklı yazımda Likya Birliği’nin önemli yöneticilerinden olan Opramoas’ın ve onun Likya kentlerine yapmış olduğu yardımların içeriği konusunda bir yazı kaleme almıştım. Yeri gelmişken bugün dahi örnek alınması gereken bu önemli tarihi şahsiyeti bu sayfalara taşımaktan onur duyarım. Podalia Antik Kenti’nde de karşımıza çıkan Opramoas, Podalia Antik Kenti’ne dahi yardım etmişti. Peki bunu nereden biliyoruz? Rhodiapolis Antik Kenti’nde, Opramoas’a ait Heroonun duvarlarında yer alan yazıtta, Podalia’nın da MS 141/2 depremi sonrasında Opramoas tarafından yardım edilen kentlerden biri olduğu görülmektedir. Ancak yazıtta Podalia’da hangi yapıların tekrar inşaatına yardım edildiği ve yapılan yardım miktarını belirten kısım kayıptır. Bu da bizlere hangi tarihte ve zaman diliminde olursa olsun yazmanın, tarihi kayıtlar tutmanın gelecek nesillere, insanlık tarihine, evrensel değerlere ne kadar önemli bir mirası bırakacak olacağımızın gerçeğini bizlere bir kez daha hatırlatıyor.

Podalia Antik Kenti’ne Ait Sikkeler Ünlü Medici Ailesinin Koleksiyonunda

Floransa’nın ünlü Medici Ailesinin koleksiyonunda Podalia Antik Kenti’ne ait sikkelerin olması ve bunların yayınlanmaso Podalia isminin 17. ve 18. yüzyıldan başlayarak duyulmasına neden oldu. Bylece Podalia Antik Kenti, Likya’nın önemli kentlerinden olan Limyra ve Myra kentlerinden önce duyulmuş oldu. Podalia Antik Kenti’nin nümismatik[2] alanda isminin geçmesiyle tanınması bölge olarak antik kentin yerinin bilinmesine vesile oldu. 1957 yılında bölgede ele geçen ve “Podalia Definesi” olarak adlandırılan bir define sayesinde literatürde kentin anılmasına neden olmuştur.

Podalia Definesi

 

Podalia Definesii Antalya İli, Elmalı İlçesi’nin yaklaşık 15 km güneyinde yer alan Avlan Gölü yakınlarında tespit edilmiştir. Bu define genel olarak MÖ 390-360 yılları arasına tarihlendirilmekle birlikte Wekhssere, Zagaba ve Aruwãtijesi’nin diğerlerinden biraz daha erken olabileceği ve ayrıca Podalia Definesi’nin gömülme  zamanının MÖ 375-370 gibi olabileceği önerilmiştir. Mithrapata ve Aruwãtijesi’ye ait sikkeler Podalia Definesi’nde de görülür. Bu define içerisinde değişik birimlerde; Trbbenimi’ye ait 244 adet, Perikle’ye ait 117, Mithrapata’ya ait 92 adet, Zagaba’ya ait 17 adet, Wekhssere’ye ait 10 adet, Aruwãtijesi’ye ait 3 adet ve Ved [...] 5 adet olmak üzere toplam 488 adet gümüş Likya sikkesi bulunmaktadır.[3] O dönemlerde gümüşün önemli bir maden olduğundan hareketle sikkelerde gümüşün kullanılması da üstünde yer alan kişilerin değerini ortaya koymak bakımından da önemlidir.

Bu definenin tespit edilebilen bölümü içerisinde en fazla sikke Trbbenimi’ye, ikinci olarak Perikle, üçüncü olarak ise Mithrapata’ya aittir ve sonra sırasıyla Zagaba, Wekhssere ve Aruwãtijesi gelmektedir.

“Podalia Definesi’nin tarihlenmesinde ana bölümü teşkil eden Trbbenimi, Perikle ve Mithrapata gibi üç büyük dynastın beylik dönemlerinin çakıştığı tarih önemli olmalıdır. “Podalia Definesi” olarak bilinen bu değerli sikkeler Likya ve Pamfilya dolaylarında çok uzun zaman ticaret yapan bir tüccar tarafından da biriktirilmiştir.”[4]

 

Podalia Antik Kenti Antik Kaynaklarda da Yer Aldı

Yaşlı Plinius

 

Podalia Antik Kenti’nden bahseden günümüze ulaşmış en erken antik kaynak Yaşlı Plinius’dur. Plinius’un tam adı, Gaius Plinius Secundus Maior’dur. “Naturalis Historia” isimli çok değerli bilgilerin yer aldığı bir eser yazmıştır. Doğa bilimci ve filozof olarak tarihe geçen Plinius aynı zamanda Roma İmparatorluğu komutanıdır. İlk 10 kitabı MÖ 77'de yayınlamış, ancak MÖ 79'daki Vezüv volkan patlamasında öldüğü için eserin son halini yayınlayamamıştır. Kitabın son hali, Plinius'un yeğeni Gainus Plinus Caecilius Secondur tarafından yayınlanmıştır.

“Plinius, Naturalis Historia’sında ülkelerin coğrafyasından bahsederken Lykia bahsinin sonunda şunları yazmıştır: “Lycia’da eskiden 70 kent vardı, ama artık 36 tane bulunmaktadır. Bunlardan en tanınanları, zaten bahsedilenler dışında, Canas, Eunias Korusu ile tanınan Candyba, Podalia, yanından Aedesa Irmağı’nın aktığı Choma, Cyaneae, Ascandiandalis, Amelas, Noscopium, Tlos ve Telandrus’dur. Ayrıca içerde Cabalia Bölgesini içerir ki buranın üç kenti Oenianda, Balbura ve Bubon’dur.” “Plinius coğrafi sıralama anlamında biraz karışık yazmış olsa da, bu tanımdan, Podalia’nın Kandyba ile Khoma’nın yakınında yer aldığı düşünülebilir.

Klaudios Ptolemaios'un Hazırladığı Dünya Haritası

Klaudios Ptolemaios, MS 2. yy. da bir dünya haritası hazırlamıştır. Haritasında yaklaşık 8000 yer ismi vardır. Bunların koordinatlarından oluşan bir liste de yayınlamıştır. Bu listede “Lykia’da kalan Milyas”4 içinde, Podalia, Nisa, Khoma ve Kandyba kentlerini saymıştır.

Hedorianus'un Yeri Saptaması

MS 2. yy. yazarı olan Herodianus, Podalia için “Limyra yakınlarındaki bir Lykia kentidir”, yazmıştır. Bu cümle aynı şekilde MS 6. yy. yazarı Byzantiumlu Stephanos’da da bulunmaktadır. Ancak Stephanos, cümleye devam ederek, kent halkının etnik kökenini Trakya’ya bağlamıştır. “Podalia, Limyra yakınlarındaki bir Lykia kentidir; ve halkı Trakyalı Podargeslerdir.”7

Hierokles'in "Synekdemos" İsimli Eserinde Podalia

İmparator Justinianus döneminde yaşamış olan Hierokles’in günümüze ulaşan “Synekdemos” isimli eserinde Bizans İmparatorluğu’nun MS 535 yılı veya az öncesine ait eyaletlerini; ve bu eyaletlerdeki kentler listelenmektedir. Hierokles listesini derlerken bir haritaya veya yol istasyonları listesine danışmış olabilir. Çünkü kentler coğrafi bir dizilimle verilmiş gibi görünmektedir. Bu listeye göre Doğu Lykia’da: “Phasydes (Phaselis), Ounapos (Olympos), Gaga (Gagai), Korydalla, Akalisos (Akalissos), Elebesos (İdebessos), Limyra, Arykanda, Podalia, Khoma, Rekulias (?)” kentleri bulunmaktadır8. Bu listeden, Podalia’nın Limyra-Arykanda-Khoma hattında, Arykanda ile Khoma arasında yer aldığı görülebilmektedir.

"Notatia Gracae Episcopatuum" Listesinde

Podalia Antik Kenti, “Notitia Gracae Episcopatuum” listelerinde Myra Metropolitliği’ne bağlı bir Lykia kilisesi olarak anılmaktadır. Myra Metropoliti Petrus’un, MS 458 yılında, İmparator I. Leo’ya bir mektup yazmıştır. Bu mektupta; Podalia’lı Piskopos Aquilinus’un ismi anılmaktadır. Podalia, Konstantinopolis’de yapılan MS 536 ve MS 879 konsüllerinde temsil edilmiştir. Temsil eden bu iki kişi ise aynı ismi taşımaktadırlar. Bu iki isim "Piskopos Ioannes"'dir.

İmparator VII. Konstantin Porpyhrogennetos'un "De Thematibus" Adlı Eseri

İmparator VII. Konstantin Porphyrogennetos, MS 913-959 da yazdığı “De Thematibus (Περὶ θεμάτων Άνατολῆς καὶ Δύσεως) adlı eserinde; Kibyrraioton Themasının sınırlarının Batı Toroslardaki hattı belirtmiştir. Burada “Tlo (Tlos), Oiniada (Oinoanda), Phileta ve Podalia” şeklinde buradaki kent ve savunma noktaları listelenmiştir. Kentin Orta Bizans döneminde varlığının sürdüğünü görülmektedir. Yanı sıra askeri bir merkez olarak Phileta ile beraber Elmalı civarında Thema sınırını oluşturduğunu görmekteyiz.”

Podalia Müzayede Kataloglarında

Podalia Antik Kenti’ne ait çok az sayıda sikke tipi ve örneği vardır. Bunlar; gerek arkeologlar gerekse koleksiyonerler tarafından oldukça iyi bilinmektedir. Podalia’ye ait bu eserlerin çoğu dağınık bir şekilde muhtelif yayınlardır. Özellikle, müze ve müzayede kataloglarında yer almıştır/almaktadır. Podalia’ya ait henüz yayınlanmamış, pek çok sikke bulunmaktadır. Bunların kendini göstermemiş olması kent tarihi hakkında söyleyebileceklerimizi sınırlandırmaktadır. Önümüzdeki süreçlerde olur da yayınlanırsa, o sikkelerin üstünde neler olduğu görülebilecektir. Bu sayede Podalia Antik Kenti hakkında yeni bilgilere ulaşmak da mümkün olacaktır; tabi ki koleksiyon sahipleri bu konuda da iştahlılarsa...

Öyle bile olsa, Podalia henüz buradadır... Anadolu topraklarında... Bizler için çok da ulaşılamayacak bir yerde değil. Devlet büyüklerimizin, Kültür Bakanlığı’nın dikkatini çekene kadar buradadır. İlgili üniversitelerimizin, arkeoloji alanına emek verecek bilim adamlarımız, öğrencilerinin dikkatini çekene kadar buradadır... Sanırım kent hakkında tüm bildiklerimiz adı ve şimdiye kadar üstünde söylenenlerle sınırlı kalacaktır. Eğer bu konuda koleksiyonerlerin insafına kalmışsak; Podalia Antik Kenti’ne hakkında ancak o değerli sikkelerin fotoğraflanıp belgelenmesini bekleyeceksek eğer; o zaman atalarımızın buna yaraşır güzel bir sözü vardır; “dereden su gelene kadar kurbağanın gözü patlar!”

Silvan Güneş

Biyografi Yazarı

Alıntı & Kaynak & Fotoğraflar

 

Sikkeyle ilgili Kaynak: Podalia Gölü'nün doğu kıyısında, Bucak köyü yakınlarında, 1957'de bulunan, Likya ve Aspendus'tan kalma önemli bir antik sikke yığını olan Podalia Hazinesi'nden. Örn. Adolph Hess & AG Leu & Co., Luzern. Müzayede 11, 24 Mart 1959, parti 268.Yayınlanan: Congresso Internazionale di Numismatica; Mithrapata und Perikles von Leo Mildenberg, 1961. Madeni Para 2. Numismatic Chronicle Yedinci Seri Cilt XI. The Royal Numismatic Society, 1971. 'Podalia'dan Para İstifi' Nekriman olcay ve Otto Morkholm, sikke 36.

* https://www.haberler.com/avlan-golu-gercek-sahiplerine-kaldi-13181187-haberi/

* https://gencgonulluler.gov.tr/Activity/Detail/15903

* https://www.trthaber.com/haber/yasam/avlan-golu-kuslara-ve-koyun-surulerine-kaldi-481064.html

* https://www.vcoins.com/en/stores/artancient/218/product/ancient_silver_early_portrait_stater_coin_of_dynast_mithrapata_of_lycia__380_bc/589517/Default.aspx

* https://blog.cgbfr.com/27-greek

---

[1] Antik ve Orta Çağ Kaynaklarında, Yazıtlarda ve Sikke Basımları ile Podali, 481, < https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/1100731>, 25.02.2021.

[2] Nümismatik veya meskûkât, sikke veya kâğıt para koleksiyonculuğu ve paraları inceleyen çalışma sahası. Sikkecilik olarak da adlandırılır. Bu alanda uzman kişilere "nümismat" adı verilir. 

[3] Nekriman Olçay, Otto Mørkholm, “The Coin Hoard From Podalia”, Numusmatic Chronicle. Seventh Series. Vol. XI,1971, ss. 27-29; Ayrıca bk. Emma Rix, Tombs and Territories: The Epigraphic Culture of  Lycia, c. 450-197 BC, Oxford 2015, s. 190.

[4] ÇELİK, Ahmet, Türk Tarih Kurumu, Belleten, Likya Beyi Perikle ve Dönemine (MÖ 390/380-360) İlişkin Bazı Öneriler, cilt: 84, Nisan 2020, sayı: 299, s10.